STANISŁAW MIKOŁAJCZYK - UCIECZKA NA WYGNANIE

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1996
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 86'

Kiedy Stanisław Mikołajczyk pod naciskiem Churchila w 1945 roku zdecydował się jednak wrócić do Polski i wejść w skład Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, brytyjska Polonia okrzyknęła go zdrajcą. Dziś Jan Karski uważa, że powrót Stanisława Mikołajczyka do kraju jest dowodem na to, że Polacy zrobili wszystko, by zachować niepodległość. I jego zasługą było to, że świat dowiedział się, iż rząd komunistyczny został Polakom narzucony gwałtem. Kiedy Mikołajczyk podejmował tę dramatyczna decyzję, dobrze wiedział, iż sprawa opuszczonej przez zachodnich aliantów Polski, jej granic i miejsca w układzie sił politycznych w Europie, jest już przesądzona. Liczył jednak, że pod hegemonią sowiecką będzie można wywalczyć jakąś suwerenność wewnętrzną. 25 czerwca 1945 roku w zrujnowanej Warszawie witały go tłumy. Jego przyjazd dawał nadzieję na system demokratyczny, otwarcie na Zachód, swobody gospodarcze. Wkrótce okazało się, że zawiódł się on i cały naród. Sfałszowanie najpierw wyników referendum, a potem wyborów do sejmu, nie pozostawiało złudzeń. Wprawdzie zorganizowane przez Mikołaczyka PSL rozrosło się w milionową partię i wprowadziło do sejmu swoich posłów, lecz tylko 28, w parlamencie zaś mogli oni odegrać rolę wyrzutu sumienia, a nie liczącej się siły politycznej decydującej o losach kraju. Kiedy Stalin podejmuje bardziej zdecydowane działania, by wtopić Europę Wschodnią w system sowiecki, rozprawia się z przywódcami partii chłopskich na Węgrzech, w Rumunii i Bułgarii. Dla Mikołajczyka był to sygnał, że nadszedł kres jego działalności. Otrzymał poufną informację, że od kwietnia 1947 roku PPR szuka pretekstu, by go aresztować. W tej sytuacji mógł zostać w Warszawie i pójść na stracenie lub uciec. Wybrał tę drugą ewentualność: nie chciał ginąć, lecz dać świadectwo prawdzie. Wybór był tym łatwiejszy, że żona i syn pozostali w Londynie, nikogo więc swoją ucieczką nie narażał na represje. Przy wsparciu ambasady Stanów Zjednoczonych opuścił stolicę, a potem kraj i drogą morską przedostał się do Wielkiej Brytanii. Wkrótce sejm pozbawił go polskiego obywatelstwa. Nigdy nie wystąpił o inne. Wanda Nadobnik przedstawia pełny portret Stanisława Mikołajczyka, jego drogę z Westfalii, gdzie się urodził, przez wielkopolską wieś, wiceprezesurę w Naczelnym Komitecie Wykonawczym Stronnictwa Ludowego, aż do funkcji premiera rządu RP na emigracji, a następnie wicepremiera Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej i ministra rolnictwa w kraju i wreszcie - po ucieczce z Polski - przewodniczącego Międzynarodowej Unii Chłopskiej. Bardzo wnikliwie pokazuje jego dylematy związane z powrotem do kraju po wojnie i dramatyzm sytuacji, w jakiej się wówczas znalazł, oraz jego emigracyjną działalność i zabiegi wokół poprawy losu rodaków w pozbawionym niepodległości kraju. Wykorzystuje bardzo interesujące i nieczęsto pokazywane archiwalia oraz wypowiedzi historyków: prof. Romualda Turkowskiego, prof. Jana Karskiego i prof. Andrzeja Paczkowskiego, a także Bolesława Krakowskiego - prezesa Związku Przyjaciół Wsi Polskiej w Chicago, Mariana i Danuty Mikołajczyków - syna i sunowej bohatera dokumentu oraz Mary Dimitrow i dr Anastasii Dimitrow-Moser - żony i córki przywódcy bułgarskich chłopów.
[źródło: www.tvp.com.pl]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj