DWIE ŚWIĄTYNIE W MOSKWIE

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1999
• 27 '

Pod koniec XIX wieku żyło w Moskwie około 18 tys. Polaków.Byli społecznością prężną, dobrze zorganizowaną. Działali w Polskim Towarzystwie Dobroczynności, Stowarzyszeniu Polskich Kobiet,utrzymywali Dom Polski ze wspaniałą biblioteką, studenci zaś mieli własną Bratnią Pomoc. Byli ludźmi religijnymi. Dwa kościoły katolickie istniejące w tym czasie w stolicy Rosji nie mogły pomieścić wiernych. Zapadła więc decyzja o budowie nowej świątyni. W 1897 roku w wyniku konkursu wyłoniono jej projekt i uzyskano zgodę cara oraz synodu (świeckiego organu nadzorującego Cerkiew) na jego realizację. Środki na budowę moskiewscy Polacy zbierali przede wszystkim wśród członków swojej społeczności, ale część przekazali również Polacy znad Wisły. Piękny neogotycki kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Niepokalanego Poczęcia stanął przy ul. Małej Gruzińskiej, w dzielnicy zamieszkanej przez bardzo liczną grupę polskich robotników. W tym samym czasie, w 1912 roku, Rosjanie wznieśli pomnik cara Aleksandra III. Stanął przed wspaniałą katedrą Chrystusa Zbawiciela, od połowy XIX wieku najważniejszą w stolicy świątynią Kościoła prawosławnego. Film przypomina dzieje obu świątyń i przedstawia ich historię najnowszą.Pomnik cara stał tylko sześć lat, potem zniszczyła go zrewolucjonizowana ludność Moskwy. Wkrótce młode komunistyczne państwo podjęło walkę z religią. Zamordowano tysiące kapłanów,zakonników i zakonnic. Na zagładę skazano też świątynie. Polski kościół przy Małej Gruzińskiej ciągle jednak stał i służył wiernym. W1924 roku wykorzystali go realizatorzy antypolskiego i antykościelnego filmu "Krzyż i mauser", dzięki czemu dziś można zobaczyć, jak świątynia wyglądała w tym czasie. Dzięki archiwalnym filmom zaś można obejrzeć skrzętnie zarejestrowany w celach propagandowych kres katedry Chrystusa Zbawiciela. W 1931 roku odarto ją ze wszystkiego, co cenne. Z wieńczących kopuł zdjęto złocenia. W grudniu budynek wysadzono w powietrze. Na miejscu świątyni miał stanąć symbol zwycięstwa ateizmu nad religią - największy na świecie Pałac Zajazdów Delegatów Ludowych z najwyższym na świecie pomnikiem Lenina. Planu tego nie zrealizowano. Dopiero jednak w latach 60. zmieniono koncepcję: zbudowano wielki basen z podgrzewaną wodą.Kościół na Małej Gruzińskiej zamknięto w 1937 roku, a ks. Michała Cakula, ostatniego duszpasterza polskiej świątyni, rozstrzelało NKWD. W czasie wojny zwalono wieże budowli, władze Moskwy stwierdziły bowiem, że mogą stanowić punkt orientacyjny dla niemieckich lotników bombardujących miasto. Po wojnie zaś kościół zagospodarowano, tworząc w nim cztery poziomy. Na dole umieszczono warsztat mechaniczny i skład warzyw, na górze - hotel robotniczy i biura. Po 1989 roku grupa Polaków ze Stowarzyszenia Kulturalnego "Dom Polski" podjęła starania o odzyskanie kościoła. Podstawą roszczeń stało się uchwalone w październiku 1990 roku przez parlament ZSRR prawo o wolności sumienia i organizacjach religijnych. Sprawa napotykała opór. Dopiero w maju 1992 roku, przed wizytą prezydenta Lecha Wałęsy w Rosji, władze Moskwy zdecydowały o stopniowym wyprowadzaniu użytkowników świątyni. Decyzja ta jednak została na papierze, Polacy zaczęli więc odprawiać liturgię przed wejściem do kościoła. Tymczasem mer Moskwy Jurij Łużkow w grudniu 1994 roku zmienił zdanie i pozostawił polski kościół Rosjanom, jednocześnie zdecydował o odbudowie katedry Chrystusa Zbawiciela. Zaczęto ją wznosić w imponującym tempie. W tej sytuacji Polacy przystąpili do walki. Sami zaczęli wynosić z kościoła rzeczy nieproszonych lokatorów. O polskim kościele i zabiegach o jego odzyskanie opowiadają w filmie: Zofia Kozłowska, Kazimiera Kołowrotowicz, ks. Tadeusz Pikus i ks. Józef Zaniewski.
[źródło: www.tvp.com.pl]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1999
  POWRÓT
  Film dokumentalny / Michał Bukojemski