PYTANIA Z BEZKRESU

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1998
• Gatunek:
  Film o sztuce, Film biograficzny
• Barwny, 50 min

Pierwsza stała, nieźle płatna posada. Emigrant mógł wreszcie wystąpić w banku o pożyczkę. Na dom czy samochód? - zapytał uprzejmy urzędnik. Mina mu zrzedła, gdy usłyszał odpowiedź: na zakup konia. Będzie go pan wystawiał w gonitwach na torze wyścigowym - szepnął z nadzieją w głosie. - Nie, do jazdy wierzchem! Zygmunt Haupt nie dostał kredytu na takie fanaberie. Ale konia i tak kupił. Szablę już miał. Syn pisarza, Artur, do dziś potrafi robić szablą z grzbietu wierzchowca. Jest jedynym Amerykaninem w okolicy, a może i w całym stanie, umiejącym zadać przepisowe cięcie - tuż obok końskiego ucha... Bohater filmu urodził się w 1907 roku na Podolu Galicyjskim, w Ułaszkowicach nad Seretem, sławnych z odbywających się tam co roku, w dniu św. Jura, targów końskich. Ukończył gimnazjum we Lwowie, potem studiował w tym mieście inżynierię i architekturę. Nauk nie ukończył, nie starczyło mu też zapału do uzyskania dyplomu we Francji. Pisał, malował, cierpiał na stały brak gotówki wzorem wielu innych przedstawicieli paryskiej cyganerii, miejscowych i przyjezdnych. Artystyczne pasje nie opuszczały go po powrocie do Lwowa aż do 1939 roku, gdy zmobilizowany został do wojska. Przebył kampanię wrześniową w szeregach 10 Brygady Kawalerii, następnie przez kolejnych siedem lat nie zdejmował munduru. W 1946 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, do Luizjany i założył rodzinę. Nawet w tak "europejskim" mieście, jak Nowy Orlean nie czuł się dobrze. Był jak ryba bez wody - wspominał syn pisarza. Atmosferę obcości wzmagały domowe niesnaski. Rodzina żony nie akceptowała cudzoziemca bez pieniędzy. Bo w Stanach Zjednoczonych z pisania i malowania nie sposób wyżyć. Zwłaszcza outsiderowi. Dopiero współpraca z "Głosem Ameryki" pozwoliła Hauptowi stanąć finansowo na nogi, a nawet pozwolić sobie na ulubione, "końskie" fanaberie. Gorzej pisarz czuł się w redakcji pisma "Ameryka". Nie cierpiał siedzieć za biurkiem. Także panująca w zespole atmosfera nie sprzyjała pracy twórczej. Wierzył, że rozwinie skrzydła na emeryturze - będzie miał czas, by spokojnie pisać. Ale, jak się okazało, przeliczył się z siłami i zdrowiem. Zmarł w Wirginii w 1975 roku. Zygmunt Haupt pozostawił po sobie niewiele publikacji. Pisał z wewnętrznej potrzeby, na marginesie pracy zawodowej i malarskich pasji. Ale dwa pozostawione przez niego skromne zbiory opowiadań: "Pierścień z papieru" oraz "Szpica" świadczą o bezspornym talencie i wielkich, tylko po części wykorzystanych możliwości twórczych. Przywoływane w jego prozie nostalgiczne, "chagallowskie" wizerunki małych kresowych miasteczek urzekają autentycznością i pięknem. Pejzaże Ukrainy, tej współczesnej, towarzyszą cytowanym fragmentom opowiadań pisarza, obrazki zaś Stanów Zjednoczonych wypowiedziom syna i amerykańskich przyjaciół Haupta. Ponadto w filmie o życiu i twórczości bohatera wypowiadają się: Maria Danilewicz Zielińska, Zofia Korbońska, Gustaw Herling Grudziński, Henryk Grynberg, Tadeusz Wittlin oraz Andrzej Stasiuk. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj