NOWA ZIEMIA - ARCHIPELAG STRACHU

• Tytuł alternatywny: NOWAJA SEMLJA - DER ARCHIPEL DER ANGST

w TAJEMNICE ROSJI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska, Niemcy
• Rok produkcji:
  1997
• Barwny. 54 min.

Nowa Ziemia - dziewięćsetmetrowy pas lodu, kamienia i tundry na Oceanie Arktycznym. Od ponad 40 lat najlepiej na świecie strzeżone wybrzeże. Supertajny obiekt oznaczony kryptonimem "700", zajmujący teren równy obszarowi Austrii. Tu w 1955 roku, na przylądek Minszykowo, przywieziono kilka żelaznych baraków. Dały one początek centralnemu poligonowi atomowemu Rosji, na którym 7 września 1954 roku zdetonowano pierwszą bombę. Do służby na tym terenie wybierano najzdrowszych i najodporniejszych psychicznie. Bardzo często byli to wychowankowie domów dziecka, bo o nich w razie śmierci nikt nie pytał.Takim właśnie wychowankiem domu dziecka skierowanym na Nową Ziemię w 1961 roku był Jewgienij Gaładut. Wtedy musiał złożyć przysięgę zobowiązującą go do milczenia przez 25 lat o tym, co widział i przeżył. Kiedy minął ten okres, Gaładut postanowił zdobyć dokumenty świadczące o jego służbie na Nowej Ziemi w warunkach zagrażających życiu i zdrowiu. Są mu one nieodzowne do naliczenia specjalnej emerytury. Ekipa telewizyjna towarzyszy Jewgienijowi w jego poszukiwaniach stopniowo odkrywając przerażającą prawdę o tym, co działo się na Nowej Ziemi z ludźmi i naturą. Jest pierwszą ekipą cywilną wpuszczoną na ten obszar, by zarejstrować na taśmie przygnębiający krajobraz po atomowej bitwie. Gaładut i wędrujący z nim reporter Paweł Ogariow udają się m.in. do Archangielska i Amdermy, docierają do ludzi, którzy niegdyś służyli w supertajnym obiekcie, rozmawiają z tymi, którzy tam służą dziś lub żyją po przejściu na emeryturę. Słuchają opinii bagatelizujących radio aktywne skażenia, pokrętnych, wymijających odpowiedzi na pytania, ale też szczerych wspomnień o niefrasobliwości i krótkowzroczności w obchodzeniu się z najgroźniejszą z broni. Porusza zwłaszcza wypowiedź oficera, który na Nowej Ziemi spędził 20 lat. Nie zgodził się pokazać swej twarzy, nie ujawnił nazwiska. Żyje w poczuciu winy, bo dopiero po czasie zrozumiał, czym był centralny poligon. Jest przekonany, że ten milczący od 1990 roku obiekt, czekający w uśpieniu na rozkaz o ponownej gotowości bojowej, nawet jeśli nie doczeka się tego rozkazu, wybuchnie. Jest bowiem największą na świecie bombą ekologiczną, zbudowaną z ogromnej ilości zatopionych w oceanie odpadów radioaktywnych. A oto tekst autora scenariusza, Jerzego Śladkowskiego, przedstawiający treść filmu: "Ta opowieść zaczyna się 35 lat temu od jednego kapitana łodzi podwodnej, jednego przywódcy wielkiego mocarstwa i jednej wielkiej bomby zwanej superbombą. Kończy się na wiecznie pokrytym śniegiem i lodem skrawku rosyjskiej ziemi gdzie liczniki Geigera psują się jak dziecinne zabawki - na dwóch przedzielonych wąskim przesmykiem wyspach - Nowej Ziemi. 30 października 1961 roku rankiem tuż po godź 8.30 z samolotu wojskowego Tu - 95 lecącego na wysokości 10 000m ok 100 km na północny zachód od Nowej Ziemi spuszczono na spadochronie metalową konstrukcję o rozmiarach małego czołgu. Podczas kiedy po rozwinięciu się ogromnej czaszy tajemnicza konstrukcja opadała ku morzu Barentsa, samolot Tu - 95 na maksymalnej mocy oddalał się na południowy zachód w kierunku przeciwnym do wiatru. W odległości od 50 do 100 km od przewidywanego miejsca zetknięcia się spadochronu z powierzchną morza zebrała się cała arystokracja radzieckiej armii i nauki. Generałowie i naukowcy zgromadzili się na statkach, specjalnie do tego celu pobudowanych platformach obserwacyjnych, w otwartych lukach wynurzonych łodzi podwodnych, na krążących w bezpiecznej odległości samolotach i helikopterach. Wszyscy patrzyli w jednym kierunku - na północ. I tam o godzinie 8.33 pojawił się na wysokości 3,5 km błysk jakiego jeszcze nikt na świecie nie widział przedtem. Związek Radziecki przeprowadził największą w historii ludzkości próbę z bombą atomową. Była to skonstruowana pod kierownictwem akademika Andrieja Sacharowa superbomba . Nazwano ją "Iwan". Jej moc 50 megaton. Tyle co 50 milionów ton trotylu. Słup ognia który pojawił się zaraz potem dotarł na wysokość ponad 70 km! Fala uderzeniowa była tak silna, że obiegła dwukrotnie kulę ziemską. Wśród obserwatorów byli obecni marszałek Armii Radzieckiej Moskalenko i minister obrony Sławskij. Oni też w chwilę po wylądowaniu samolotu obserwacyjnego wysłali do Moskwy depeszę następującej treści: "Próba na Nowej Ziemi wypadła pomyślnie. Bezpieczeństwo zarówno uczestniczących w próbie jak i pobliskiej ludności zapewnione. Poligon i wszyscy uczestnicy eksperymentu wypełnili zadanie postawione im przez ojczyznę. Wracamy na zjazd" . Podpisano - Moskalenko, Sławskij 30 października 1961 roku. I adres: Moskwa. Kreml. Chruszczow. Eksplozja superbomby miała obok kwiatu nauki i armii radzieckiej także innych świadków bynajmniej nie zaproszonych na pokaz przez Rosjan. Nowa Ziemia była wówczas, jak jest do dziś, pod stałą obserwacją z wody i powietrza ze strony Anglii i Ameryki. Cały świat szok po eksplozji z 30października 1961 roku. Do ludzi zaczęło docierać w czym uczestniczą i jakie mogą być skutki ich działalności. Dzisiaj Nowa Ziemia to opustoszały poligon atomowej potęgi podtrzymywany przy życiu przez niewielką załogę nieszczęśliwców w wódce szukających ucieczki od nudy zimna zapomnienia i samotności. W rozmowach z nimi odbija się cały dramat współczesnej Rosji łącznie z Afganistanem, Czeczenią i rozpadem imperium".

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj