OBCHOD NA KORZE

• Tytuł polski: SKLEP PRZY GŁÓWNEJ ULICY

• Film fabularny
• Produkcja:
  Czechosłowacja
• Rok produkcji:
  1965
• Czarno-biały, 125 min

"Sklep przy głównej ulicy" przeszedł do historii kina m.in. jako pierwszy zdobywca Oscara dla filmu środkowoeuropejskiego. Scenariusz powstawał przez trzy lata, a w tym czasie Ladislav Grosman rozbudował pierwotną nowelę "Pułapka" do rozmiarów krótkiej powieści, reżyserzy zaś: Węgier Jan Kadar i Morawianin Elmar Klos nakręcili dwa inne filmy. Z tekstem noweli zapoznali się w czasach, gdy Grosman jeszcze nie publikował. Obaj znali wojenne realia i wydarzenia, o których opowiadała. Temat filmu jest bardzo poważny - ukazuje łatwość czynienia zła, objawia odpowiedzialność za totalitarną zbrodnię nie tylko bezpośrednich jej wykonawców, ale także tych, którzy swoją biernością dają na nią przyzwolenie, oskarża chciwość i głupotę, lecz również strach i niezdecydowanie "uczciwych". Twórców filmu zafascynowała w materiale literackim przede wszystkim stopniowa zmiana tonu komediowego czy tragikomicznego w dramatyczny. W jednej z głównych ról, Rozalii Lautmannowej, wystąpiła wybitna aktorka teatralna, ówczesny dyrektor i reżyser Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie - Ida Kamińska, która za swoją kreację otrzymała nominację do Oscara i (podobnie jak grający Tono Brtka Jozef Kroner) wyróżnienie jury na MFF w Cannes w 1965 r.
Rok 1942, miasteczko na terenie tzw. państwa słowackiego. Miejscowe władze skrupulatnie realizują ustawy norymberskie - dobrowolnie zatwierdzone przez słowacki klerykalno-faszystowski rząd antysemickie przepisy o ochronie czystości rasowej. Ich częścią jest "aryzacja" żydowskiego majątku, rzemiosła i sklepów. Komendant lokalnej gwardii faszystowskiej Kolkocky proponuje swemu szwagrowi, poczciwemu stolarzowi Antonowi Brtkowi, objęcie sklepiku przy głównej ulicy odebranego starej Żydówce Rozalii Lautmannowej. Nieco naiwny Tono i jego żona Evelyna, których Kolkocky oszukał wcześniej przy podziale rodzinnego spadku, są zachwyceni propozycją. Gdy mija pierwsze oszołomienie, Tono zaczyna odczuwać jednak pewne zażenowanie, gdyż nieświadoma nowych porządków właścicielka pasmanterii, 78-letnia głucha Rozalia Lautmannowa, bierze go za przydzielonego pomocnika. Tono stara się jak najdelikatniej postępować ze staruszką, pozwala jej pozostać w sklepie i pomaga w pracy. Szybko okazuje się, że sklepik nie przynosi dochodów, a Lautmannowa jest utrzymywana ze składek gminy żydowskiej. Będzie je dostawał także Brtko, byle nie skrzywdził staruszki. Stolarz przystaje na takie rozwiązanie, nie wspominając o tym żonie. Kiedy nadchodzi dzień deportacji ludności żydowskiej, Tono waha się: chciałby ocalić staruszkę, nie wie jednak, jak to zrobić i czy nikt go nie zadenuncjuje. Fatalnym zbiegiem okoliczności, jego dobre intencje doprowadzają do tragedii. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 1965
  Cannes (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Wyróżnienie Specjalne
  Jozef Kroner
  Ida Kamińska
• 1966
  Oscar (Nagroda Amerykańskiej Akademii Sztuki Filmowej)
  w kategorii: najlepszy film obcojęzyczny
• 1966
  Czechosłowacka Nagroda Państwowa
  Ida Kamińska
• 1967
  Oscar (Nagroda Amerykańskiej Akademii Sztuki Filmowej)
  nominacja w kategorii: najlepsza aktorka w roli pierwszoplanowej
  Ida Kamińska
• 1967
  Złoty Glob (Nagroda Stowarzyszenia Prasy Zagranicznej w Hollywood)
  Nominacja w kategorii: Najlepsza aktorka w filmie dramatycznym
  Ida Kamińska