REPULSION

• Tytuł polski: WSTRĘT

• Film fabularny
• Produkcja:
  Wielka Brytania
• Rok produkcji:
  1965
• Gatunek:
  Film psychologiczny
• Czarno-biały, 2864 m, 104 min

"Wstręt" to pierwsza długometrażowa fabuła, zrealizowana przez Romana Polańskiego po wyjeździe z Polski. Film powstał za pieniądze brytyjskiej wytwórni Compton, która w połowie lat sześćdziesiątych robiła wiele, by ugruntować swój wizerunek kompanii, promującej artystów ambitnych i nietuzinkowych. Chętnie więc zgodziła się finansować produkcję Polańskiego, tym bardziej że Polak miał już na koncie entuzjastycznie przyjęty na Zachodzie "Nóż w wodzie" (nominacja do Oscara) i jako świeżo upieczony emigrant nie miał wygórowanych oczekiwań co do budżetu filmu. Po ustaleniu warunków reżyser zabrał się do pracy. Miał pełną świadomość, jak wiele zależy od efektu jego starań. W rezultacie powstał film, który dziś krytycy zgodnie zaliczają do klasyki dreszczowca i horroru, stawiając go na równi z "Psychozą" Alfreda Hitchcocka, czy "Halloween" Johna Carpentera. "Wstręt", choć nie okazał się wielkim sukcesem frekwencyjnym, otrzymał znakomite recenzje. Wychwalano nie tylko reżyserską wirtuozerię i znakomite zdjęcia, lecz także popisową grę dwudziestojednoletniej Francuzki Catherine Deneuve. Zarówno dla niej, jak i dla Polańskiego "Wstręt" stał się przepustką na filmowy Olimp. Pracowało im się wspólnie chyba nie najgorzej, skoro nawet po upływie wielu lat autor "Dziecka Rosemary" tak mówił o swej aktorce: "Mam o niej jak najlepsze wspomnienia. Catherine dopiero zaczynała swoją karierę, wspaniale realizowała moje wizje, była niezwykle skupiona i uważna. Jest kobietą wrażliwą i zimną jednocześnie. To niezwykle podniecające. To szczęście, że właśnie ona zagrała we "Wstręcie", gdyż jej wyjątkowa uroda i talent nadały całemu filmowi inny wymiar. Wiedziała dokładnie, czego od niej oczekuję na planie i natychmiast wcieliła się w postać granej przez siebie bohaterki - do tego stopnia, że pod koniec zdjęć stała się zamknięta w sobie i wręcz dziwna". Znacznie mniej sielankowo pisze o współpracy reżysera z młodziutką aktorką Barbara Leaming. W poświęconej twórcy "Matni" książce "Polanski. The Filmmaker as Voyeur" jednoznacznie stwierdza, że na planie "Wstrętu" perfekcjonizm Polańskiego graniczył wręcz z sadyzmem. Jako przykład podaje perturbacje podczas kręcenia ważnej sceny z lichtarzem. Bohaterka grana przez Deneuve miała nim z furią okładać domniemanego zalotnika. Gdy reżyser zorientował się, że aktorka stara się choćby w niewielkim stopniu kontrolować własne emocje, począł ją uporczywie prowokować do wybuchu złości. Po jakimś czasie Deneuve nie wytrzymała i wpadła w autentyczny szał. Widząc to Polański błyskawicznie wręczył jej lichtarz i puścił kamerę w ruch. Efekt na ekranie był piorunujący.
Fabuła "Wstrętu" jest niezwykle prosta. Carol Ledoux, młoda Belgijka pracuje jako manicurzystka w jednym z londyńskich gabinetów kosmetycznych, dzieląc mieszkanie ze swoją siostrą Heleną. Zmienna w usposobieniu, niezwykle wrażliwa - wydaje się być udręczona nieustannym przebywaniem w mieszkaniu kochanka siostry, Michela, i protestuje kapryśnie przeciwko obecności jego przyborów toaletowych. Zakochany w Carol młodzieniec Colin nie może zrozumieć jej chłodu i obojętności. Pozostawiona sama po wyjeździe Heleny i Michela na wakacje do Włoch - Carol zaczyna tracić równowagę duchową, cierpieć na halucynacje. Zostaje zwoniona z pracy i zabarykadowuje się w mieszkaniu. Po obelżywym telefonie żony Michela wyłącza aparat zrywając ostatecznie więź ze światem zewnętrznym. Colin, zaniepokojony brakiem możliwości połączenia się z Carol, przychodzi do jej mieszkania i nie mogąc otworzyć drzwi, wyważa je. Przerażona Carol zabija go, ciało wrzuca do wanny i ponownie próbuje zabarykadować rozbite drzwi. Wówczas zjawia się gospodarz w celu pobrania opłaty za komorne. Początkowo zaskoczony zastanym bałaganem, mylnie tłumacząc sobie stan Carol zaleca się do niej i ginie pod ciosami brzytwy. Po powrocie z wakacji Helena i Michel znajdują Carol leżącą na podłodze, w stanie absolutnej apatii.
Niekłamana groza obecna w filmie Polańskiego powstaje wskutek mistrzowsko wcielonego w życie pomysłu realizacyjnego. Widz ogląda bowiem świat przedstawiony na ekranie z punktu widzenia głównej bohaterki. Jej przerażenie i paranoja stają się przez to wyjątkowo realistyczne, odbierane jako coś znajomego, lecz trwożliwie spychanego w podświadomość. Wrażenie potęguje klaustrofobiczna atmosfera utworu. Gros akcji rozgrywa się przecież w czterech ścianach mieszkania Carol, które staje się dobrowolnym więzieniem dziewczyny, a jednocześnie obrazem jej udręczonej świadomości. Specjalna Nagroda Jury dla Romana Polańskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w 1965 roku. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 1965
  Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Nagroda Specjalna Jury
• 1965
  Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Nagroda FIPRESCI