GNOJE

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1995
• Barwny (negatyw: Eastman Kodak), 86 min
  
  Lokacje: Banica pow. gorlicki, Gorlice (bazar "Pod Juhasem" przy ul. Ogrodowej).

"Gnoje" to swobodna adaptacja bestsellerowej powieści Andrzeja Stasiuka pt. "Biały kruk". O powstaniu ekranizacji zadecydował przypadek. "Punkt wyjścia był taki, że pojawiła się u mnie dziewczyna Andrzeja Stasiuka i powiedziała, że Andrzej pisze scenariusze. Przeczytałem kilka tekstów, świetnie napisanych po polsku, ale bez konstrukcji, konwencji, bez początku i bez końca. Pojechałem do Andrzeja i od razu wiedziałem, że z tej znajomości coś wyniknie. Knuliśmy przez cały czas jakiś scenariuszowy spisek, aż dowiedziałem się, że Andrzej pisze książkę. Wziąłem maszynopis, przeczytałem i powiedziałem: Robimy to" - wspomina reżyser Jerzy Zalewski ("Czarne słońca", liczne filmy dokumentalne, m.in. "Kot - wspomnienie o Konstantym Jeleńskim", "Szpiedzy - świadkowie historii"). Współpraca obu artystów przebiegała bez zakłóceń, mimo że na potrzeby filmu Stasiuk musiał dość mocno przerobić swą powieść. Zrezygnował np. z atmosfery tajemniczości na rzecz mocnego dialogu i humoru sytuacyjnego. Kompromis między twórcami był tym łatwiejszy, że obaj należą do tego samego pokolenia (rocznik 1960) i pochodzą z Warszawy, gdzie powstała też część zdjęć do filmu. Pozostałe zrealizowano w - jakże bliskich Stasiukowi - rejonach pomiędzy Gorlicami i Duklą. Pisarz pojawił się zresztą osobiście na ekranie, w epizodycznej roli rosyjskiego sutenera. Filmową narrację niewątpliwie ubarwia również występ rumuńskich Cyganów, w których wcielili się ich ziomkowie spod Nowego Sącza. Praca na planie przebiegała sprawnie, choć zdarzył się też wypadek, którego okoliczności dały początek anegdocie. Podczas kręcenia jednej z ostatnich scen, kaskader zastępujący Olafa Lubaszenkę tak nieszczęśliwie spadł z wieży cerkiewnej, że złamał nogę. Stało się to poniekąd na jego życzenie, gdyż wcześniej kazał usunąć kartonowe pudła, które miały amortyzować upadek. Kiedy u lekarza wyjaśnił przyczynę złamania, medyk ironicznie zapytał: "Pan kaskader?".
Gąsior, Mały, Wasyl, Kostek-mężczyzna około 30-letni-spotykają się w kawiarni Na Rozdrożu. Mocno pijani, wyruszają Fordem Capri Gąsiora do przyjaciela z dzieciństwa-Cześka, który zaszył się na pustkowiu w górach. Ich perypetie w podróży to po części gra absurdalnych przypadków. Ale też ważna jest rola sprawcza Kostka, nieudanego pisarza, który próbuje układać fabułę, jakby bawił się żywymi marionetkami. Kostek utrzymuje, że kiedy Gąsior i Mały spali, Wasyl potrącił człowieka i uciekł. Już w górach psuje się samochód. O zmierzchu, na górskiej drodze, Kostek bez powodu atakuje spotkanego WOP-istę. Mały pomaga go obezwładnić, a Kostek zadaje żołnierzowi śmiertelny, jak się wydaje cios. Zszokowani bohaterowie uciekają gazikiem WOP-isty. Potem jadą pustym nocnym pociągiem. Beztroska eskapada zmienia się w ucieczkę. Chcą ukryć się u Cześka i przeczekać. Retrospekcje ukazują ich życie w latach 80-tych-aresztowanie Cześka za dezercję, wyjazd Gąsiora na saksy do Szwecji, balangi w stanie wojennym, spotkanie całej grupy z Kostkiem, złym duchem tej wyprawy. Nie zastają Cześka w domu, więc na oślep błąkają się dalej. Są coraz bardziej zmarznięci (rzecz dzieje się zimą) i wymęczeni. Gąsior zaczyna chorować. Czesiek dowiaduje się o ich obecności w górach. Podąża ich śladem. Spotyka ścigających ich WOP-istów. Okazuje się, że napadnięty żołnierz przeżył. Krańcowo wyczerpani docierają do opustoszałej cerkwi, do której później dotrą Wasyl i Kostek. Okazało się, że policjanci zjawili się po kogoś innego. Kostek po drodze wyjawia Wasylowi, że ten potrącił nie człowieka tylko psa. Kiedy obaj dochodzą do cerkwi, Mały i Gąsior biorą ich za pościg i ukrywają się na strychu. Pod Gąsiorem załamuje się spróchniały strop, ginie na miejscu. Zjawia się Czesiek. Wasyl chce iść po pomoc. Kostek terroryzuje pozostałych odbezpieczonym pistoletem. W szamotaninie pada strzał, śmiertelny dla Kostka. Wasyl w popłochu wybiega z cerkwi. Mały i Czesiek rozstają się, prawdopodobnie ostatecznie, nad zwłokami przyjaciół.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż