ŚMIERĆ JAK KROMKA CHLEBA
- Film fabularny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:1994
- Premiera:1994. 05. 07
- Barwny (negatyw: Agfa Gevaert 400 XTS), 116 min
Lokacje: Katowice (kościół w Parku Kościuszki na Brynowie, kopalnia "Wujek", rondo przy ul. Powstańców Śląskich), Zabrze (kopalnia "Pstrowski - Rokitnica").
Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię.
Mimo że bohaterem filmu Kazimierza Kutza jest zbiorowość, reżyser nie miał problemu z namówieniem do współpracy renomowanych aktorów. Wielu z nich, choć pojawia się tylko w mniejszych lub większych epizodach, zagrało na najwyższym poziomie. W pamięci pozostają zwłaszcza: wewnętrznie skupiona kreacja Janusza Gajosa jako inżyniera Miodka, Jerzy Radziwiłowicz w kluczowej roli proboszcza oraz pełen dramatyzmu i ekspresji występ Teresy Budzisz-Krzyżanowskiej, odtwarzającej postać lekarki, pomagającej rannym górnikom. Utrzymany w paradokumentalnej stylizacji utwór Kutza wzbudził zachwyt krytyków, przeważnie rekrutujących się z ludzi, którzy podobnie jak reżyser silnie przeżyli wprowadzenie stanu wojennego. Przedstawicieli młodszego pokolenia "Śmierć..." może miejscami razić dłużyznami w sekwencjach batalistycznych. Niezależnie od tego, "Śmierć jak kromka chleba" wciąż pozostaje jednym z najważniejszych filmów o stanie wojennym. Przenikliwie odtwarza świadomość strajkujących, którzy ze zwykłych ludzi stają się współtwórcami mitu. Dzięki elegijnej muzyce Wojciecha Kilara, łączącej elementy śląskich melodii z kościelnym chorałem oraz uniwersalizacji męczeństwa strajkujących film Kutza przypomina widowisko pasyjne. Jego mottem stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: Nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Reżyser II
- Współpraca reżyserska
- Scenariusz
- Dialogi
- Zdjęcia
- Operator kamery
- Współpraca operatorska
- Oświetlenie
- Wózkarz
- Obsługa agregatuZbigniew Szczutkowski
- Laboratorium
- Scenografia
- Scenograf II
- Współpraca scenograficzna
- Dekoracja wnętrz
- Rekwizyty
- Kierownictwo budowy dekoracji
- Kostiumy
- Współpraca kostiumograficznaKatarzyna Wieczorek
- Garderoba
- Muzyka
- Wykonanie muzyki
- Dyrygent
- Dźwiękw napisach nazwisko: Niwińska
- Współpraca dźwiękowa
- Imitator dźwięku
- Montaż
- Współpraca montażowa
- Charakteryzacja
- Współpraca charakteryzatorska
- KonsultacjaKazimierz MatykafaktograficznaJan DziadulfaktograficznaAndrzej Głowaczd/s Milicji ObywatelskiejZbigniew Owczarekwojskowakaskaderska
- Public relationsrzecznik prasowy filmu; nie występuje w napisach
- Opracowanie graficzne
- Efekty pirotechniczne
- Fotosy
- Kierownictwo produkcji
- Kierownictwo produkcji II
- Współpraca produkcyjna
- Script (Sekretariat planu)
- Sekretariat grupy zdjęciowejUrszula Marcisz
- Administracja
- KasjerMaria Konieczny
- Produkcja
- Współpraca produkcyjnaStudio Filmowe "JS"
- Współfinansowanie
- Obsada aktorskaMiodek, przewodniczący samorządu pracowniczegogórnik Skargaproboszczgórnik Krasuckigórnik Jurek Putek, członek Komisji Rewizyjnej "Solidarności"major WP, przedstawiciel WRONgórnik Tadeuszgórnik Gładyszgórnik Grzegorz Handylekarkażona górnika JózefaAnia, pielęgniarka w przychodni zakładowejgórnikgórnikJan Ludwiczak, przewodniczący Komisji Zakładowej "Solidarności"górnikkobieta przed bramą kopalniżona górnika przed bramą kopalnipielęgniarka w przychodni zakładowejfałszywy górnik, agent SB "Wiktor"inżynier naczelny kopalnidyrektor kopalnidowódca oddziału ZOMOgórnikTrzoda, członek Komisji Zakładowej "Solidarności", współpracownik SBgórnik, członek "Solidarności"oficer WPgość w kopalniHajduk, wiceprzewodniczący Komisji Zakładowej "Solidarności"górnikgórniktajniak u Ludwiczakażona Ludwiczakagórnikkomisarz wojskowygórnikgórniktajniak u Ludwiczakaoficer WPżona górnika przed bramą kopalni; w napisach inicjał imienia: M.górnik, młodszy brat Jurka Putkagórnikdygnitarzmilicjant u Ludwiczakakomisarz wojskowygórnikksiądz wikarygórnikgórnikgórnikgórnikgórnik WilczekStanisław Gondek, dowódca oddziału ZOMO rozmawiający z górnikamigórnikdowódca oddziału ZOMOgórnikkobieta przed bramą kopalnischwytany ZOMO-wieckomisarz wojskowygość w kopalnigórnikgórnikgórnikkobieta przed bramą kopalnikobieta przed bramą kopalnigórnikgórnikgórnik na wieżygórnik na wieżyschwytany ZOMO-wiec; nie występuje w napisachgórnik; nie występuje w napisachcórka Ludwiczaka; nie występuje w napisach
Nagrodyschowaj
- 1994Łagów (Lubuskie Lato Filmowe)-Złote Grono
- 1994Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Wyróżnienie Jury
- 1994Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda Prezydenta Gdyni
- 1994Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
- 1994Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP)-w kategorii filmu fabularnego