FILMOWA ENCYKLOPEDIA POWSTAŃ ŚLĄSKICH
- Cykl dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016-2020
Projekt „Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich” stanowi uzupełnienie edukacji historycznej mieszkańców oraz podniesienia świadomości historycznej na terenie województwa śląskiego. Przedstawia on życiorysy powstańców śląskich w formie historii mówionej, zaprezentowanej przez ich żyjących potomków. Na kanwie historii rodzinnych powstała seria krótkometrażowych filmów dokumentalnych, przedstawiających najważniejsze i najbardziej tragiczne momenty w dziejach tych terenów: okres Powstań Śląskich, kampanię wrześniową, wielotysięczne wywózki ludności rozpoczęte w 1945 roku oraz represje względem niepodległościowców w okresie Polski Ludowej. Projekt stanowi początek obchodów 100. rocznicy Powstań Śląskich, najważniejszego okresu w historii regionu, który zaowocował powrotem Górnego Śląska do Polski po ponad sześciu wiekach funkcjonowania pod czeską, a później niemiecką jurysdykcją.
„Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich” jest projektem mającym na celu utrwalenie długiej historii Śląska nie tylko w muzeach na kartach ksiąg, ale przede wszystkim w umysłach mieszkańców.
Nagrodyschowaj
- 2017Wydarzenie Historyczne Roku (nagroda Muzeum Historii Polski)
w kategorii: Edukacja i multimedia; za rok 2016 - 2017Sybilla, Nagroda dla wydarzeń muzealnych roku-Wyróżnienie
w kategorii: Edukacja; za rok 2016 - 2017Warszawa (Międzynarodowy Festiwal Filmów Turystycznych i Zrównoważonego Rozwoju FilmAT)-Nagroda w kategorii: Najlepsza telewizyjna seria historyczna
- 2017Wydarzenie Muzealne Roku (wyróżnienie Marszałka Województwa Śląskiego)
kategoria: dokonania z zakresu inicjatyw edukacyjnych oraz popularyzacji dziedzictwa kulturowego (za projekt Filmowa Encyklopedia Powstań Śląskich. Seria II)
PRZEMILCZANA HISTORIA JANA LORTZA
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 14 min
Bohaterem filmu jest Jan Lortz (1888-1942), dowódca walk o Kędzierzyn i Przystań Kozielską w trakcie III powstania śląskiego, wieloletni prezes największej organizacji weteranów powstań Śląskich – Związku Powstańców Śląskich. W historii zasłynął jako powstaniec, który pod nieobecność dowódcy wydał rozkaz do rozpoczęcia walk I powstania śląskiego w powiecie bytomskim. Jako dowódca batalionu prowadził newralgiczne dla losów III powstania bitwy o Kędzierzyn i Przystań Kozielską. W uznaniu zasług w 1922 roku został nagrodzony Krzyżem Virtuti Militari z rąk Józefa Piłsudskiego, a później także m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W międzywojniu przez sześć lat kierował Związkiem Powstańców Śląskich, był także członkiem Śląskiej Rady Wojewódzkiej. We wrześniu 1939 roku był jeden z dowódców obrony Świętochłowic w trakcie kampanii wrześniowej. Po ewakuacji do Lwowa, został inicjatorem utworzenia oraz szefem sztabu kilkusetosobowej grupy śląskiej w Okręgu Związku Walki Zbrojnej Lwów-Zachód. Za swoją działalność przymusowo zesłany w głąb ZSRR. Umiera w Kitab (Uzbekistan) w trakcie swojej wędrówki z armią gen. Władysława Andersa. Losy jego rodziny ilustrują tragiczną sytuację ludności regionu. Najmłodszy z braci Lortz, Stefan, zmarł 26 grudnia 1924 roku w wyniku ran odniesionych w trakcie powstań. Najstarszy, Franciszek, został zakatowany przez Karla Chmielewskiego („diabła z Gusen”) w czerwcu 1940 roku w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen, a Jan nigdy nie powrócił ze zsyłki do Związku Radzieckiego.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- LektorJakub Olszewski
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Fotosy
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaEugeniusz TomanekJanusz KitelZbigniew Kościan
WIERNY OJCZYŹNIE - PIOTR URBAŃCZYK
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 14 min
Bohaterem filmu jest Piotr Urbańczyk (1891-1940), powstaniec śląski i oficer Policji Województwa Śląskiego, ofiara Zbrodni Katyńskiej. Urodził się w Radzionkowie w rodzinie górniczej. W czasie nauki wstępuje do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Bytomiu. Przez swoją działalność w organizacjach polskich nie zostaje przyjęty na Wydział Prawa Śląskiego Uniwersytetu im. Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. W I wojnie światowej walczy na froncie wschodnim i zachodnim (dwukrotnie ranny). Po wojnie kontynuuje patriotyczną działalność. W 1919 r. współtworzy Naczelną Radę Ludową oraz Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska w powiecie tarnogórskim. W czasie I powstania śląskiego jako dowódca w Kozłowej Górze i Orzechu prowadzi atak na posterunek policyjny oraz siedzibę Grenzschutzu w Orzechu. W II powstaniu dowodzi w walkach o Nakło, a jego podkomendni zdobywają przekształcony na niemieckie koszary pałac Donnersmarcków. W III powstanie w randze podporucznika zostaje skierowany do sztabu grupy opolskiej. W czerwcu 1922 roku, jak spora grupa powstańców, wstępuje do Policji Województwa Śląskiego. Pełni m. in. funkcje komendanta II Komisariatu w Katowicach (1925-28), zastępcy Powiatowego Komendanta Policji Woj. Śląskiego w Katowicach (1928-29 i po 1938), Powiatowego Komendanta Policji Woj. Śląskiego w Lublińcu oraz w Świętochłowicach. Zasłużył się w walkach kampanii wrześniowej. 18 września 1939 r. zostaje złapany przez NKWD, a następnie osadzony w Ostaszkowie. W 1940 roku zamordowany przez NKWD w Twerze (ówczesny Kalinin), spoczywa na cmentarzu w Miednoje.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Zdjęcia lotniczePolska z drona.pl
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Fotosy
- Czołówka
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaJanusz KitelEugeniusz TomanekZbigniew Kościan
JÓZEF KAŁDONEK - POSEŁ Z PIEKAR
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 12 min
Bohaterem filmu jest Józef Kałdonek (1885-1954) – naczelnik TG „Sokół” w powiecie bytomskim, powstaniec, poseł w I Sejmie Śląskim, organizator czytelni ludowych, działacz chadecki. Zmarł w zapomnieniu w okresie PRL.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Lektor
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaMagdalena CibaGrzegorz CibaDawid Kuc
JÓZEF SZRETER - NAJWIĘKSZY POLAK Z SZARLOCIŃCA
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 14 min
Bohaterem filmu jest Józef Szreter – uczestnik trzech powstań śląskich. Po I powstaniu zmuszony do ucieczki z rodzinnych Piekar Śląskich. W 1921 r. walczył pod Górą św. Anny w pułku Stanisława Mastalerza. W międzywojniu aktywnie uczestniczy w sypaniu Kopca Wyzwolenia. O tamtych wydarzeniach opowiada jego syn, Henryk Szreter – jeden z ostatnich żyjących naocznych świadków budowy tego pomnika.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Współpraca realizatorska
- Czołówka
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaEugeniusz TomanekMagdalena CibaGrzegorz CibaIzabela IwańskaPatrycja Zielińska
PIOTR NIEDURNY - MĘCZENNIK POLSKIEJ SPRAWY
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 14 min
Bohaterem filmu jest Piotr Niedurny (1880-1920) – polski działacz niepodległościowy zakatowany przez niemiecki Grenzschutz. Pogrzeb Niedurnego był jednym z największych wydarzeń w 1920 roku. Jak podają źródła: „Pogrzeb stał się wielką manifestacją polską. W niektórych miejscowościach pociągi nie mogły zabrać wszystkich ze stacji, tak tłumnie jechali oddać mu ostatnią posługę. Zebrało się ok. 30 tys. ludzi.”
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaMagdalena CibaGrzegorz CibaIzabela IwańskaPatrycja Zielińska
JAN LAMPKA - NIEUSTANNIE NA SŁUŻBIE
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 15 min
Bohaterem filmu jest Jan Lampka (1899-1940) – uczestnik trzech powstań śląskich, funkcjonariusz Policji Górnego Śląska, a po przyłączenie części Górnego Śląska do Polski w 1922 r. – Policji Województwa Śląskiego. W czasie II wojny światowej został zatrzymany przez NKWD i osadzony w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Zamordowany 20 kwietnia 1940 roku w Kalininie i pochowany w dołach Miednoje.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Fotosy
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaMarek CieślikMagdalena CibaEwa Cieślik
EUZEBIUSZ KEMPA - POLSKOŚĆ Z POKOLENIA NA POKOLENIE
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 15 min
Bohaterem filmu jest Euzebiusz Kempa (1890-1970) – w 1921 r. początkowo dowodził kompanią w pułku Mastalerza, później pełnił funkcję oficera w II Oddziale Ekspozytury Grupy „Środek”. Jego syn Konstanty zaangażował się w działalność konspiracyjną. To on otrzymał rozkaz zlikwidowania Heleny Matheanki („Krwawej Julki”), tropił też agenta Gestapo Dembowicza ps. „Radom”. Skazany na karę śmierci i powieszony w KL Auschwitz.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Współpraca operatorska
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Fotosy
- Tłumaczenie
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaJanusz KitelEugeniusz TomanekZbigniew Kościan
KAROL GAJDZIK - PATRIOTA Z PRZEŁAJKI
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2016
- Barwny, 15 min
Bohaterem filmu jest Karol Gajdzik (1883-1955)– w III dowodził 4pp w „Grupie Wschód”, który przyczynił się do zdobycia okręgu przemysłowego oraz odznaczył się w bitwach o Kędzierzyn i Cisową. Walczył w kampanii wrześniowej. Został aresztowany i dotkliwie pobity przez Gestapo, następnie osadzony w KL Buchenwald. Życie zawdzięcza swoim podkomendnym z czasów powstań, którzy wyprowadzili go w momencie wyzwolenia obozu.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Zdjęcia specjalne
- Dźwięk
- Muzyka
- Efekty dźwiękowe
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Fotosy
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaJanusz KitelEugeniusz TomanekZbigniew KościanHenryka UrbańczykJerzy Urbańczyk
JÓZEF DWORACZEK - POLAK Z WYBORU
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2017
- Barwny, 15 min
Bohaterem odcinka jest Józef Dworaczek (1897-1987) – uczestnik powstania wielkopolskiego i trzech powstań śląskich, w czasie plebiscytowym twórca niezależnej linii telefonicznego do Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu oraz członek ochrony komisarza plebiscytowego na powiat zabrski Bronisława Hagera. Po powstaniach musiał uchodzić z rodzinnego Zabrza, osiedlił się w Katowicach, a później w Chorzowie. W czasie II wojny światowej ścigany przez Niemców, wielokrotnie cudem unika obławie. Działa w AK. Wielokrotnie zmienia miejsce pobytu w Krakowie, w którym się ukrywa. Udaje mu się przetrwać wojnę i dożyć w zdrowiu wieku 90 lat. O jego burzliwych losach opowiada córka Alicja Matusińska.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Muzyka
- Dźwięk
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Fotosy
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Patriotyzm Jutra
- Obsada aktorskaMarek CieślikPatryk WiśniowskiArtur DolibógWojciech JanikDaniel PlazaMarcel WyrwolMateusz ZowisłoBartłomiej MajchrowiczEugeniusz Tomanek
KONSTANTY WOLNY - MARSZAŁEK SEJMU ŚLĄSKIEGO
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2017
- Barwny, 17 min
Bohaterem odcinka jest Konstanty Wolny (1877-1940) – jeden z najważniejszych działaczy narodowych na Górnym Śląsku, pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego oraz współtwórca Statutu Organicznego Województwa Śląskiego. Urodził się w rodzinie Wawrzyńca i Ludwiny z domu Jarczyk. Po śmierci matki rodzina przeniosła się do Zawodzia koło Katowic, gdzie Wawrzyniec podjął pracę jako kowal w hucie Baildon. Konstanty ukończył tam szkołę powszechną i średnią, gdzie poznał Wojciecha Korfantego, z którym włączył się w działalność propolską. W trakcie studiów działał w zakazanym przez pruskie władze Towarzystwie Akademików Górnoślązaków. Po ukończeniu pracował jako adwokat na Górnym Śląsku. Współtworzył Stronnictwo Polskie na Śląsku, które założył wraz z Korfantym i Adamem Napieralskim, później aktywnie uczestniczył w tworzeniu Chrześcijańskiej Demokracji. Od 1918 działał w Naczelnej Radzie Ludowej, przeniesionej później z powodu grożących aresztowań, z Bytomia do Sosnowca. Po powrocie do Bytomia został jednym z zastępców komisarza sekretariatu plebiscytowego. Od 10 stycznia 1919 roku pełnił funkcję pierwszego prezesa Śląskiej Dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Wolny przewodniczył Komisji Samorządowej, która opracowała Statut Organiczny Województwa Śląskiego, uczestniczył również w przygotowaniu konwencji genewskiej o Górnym Śląsku, na mocy której nastąpił powrót części tych terenów do państwa polskiego. W latach 1922-1935 pełnił funkcję marszałka Sejmu Śląskiego. Zainicjował także wiele przedsięwzięć społecznych i kulturalnych, m.in. założenie Biblioteki Śląskiej. Zmarł we Lwowie w 1940 r. O losach pierwszego marszałka Sejmu Śląskiego opowiada wnuk – Konstanty Wolny.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Dokumentacja
- Zdjęcia
- Muzyka
- Dźwięk
- Ilustracja dźwiękowa
- Montaż
- Czołówka
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja
- Współfinansowaniew ramach Programu Kultura – Interwencje 2017. Edycja jesienna
- Obsada aktorskaZbigniew KościanEugeniusz TomanekAlina BednarzGrzegorz CibaJadwiga Garbaciok