DAGNY

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska, Norwegia
• Rok produkcji:
  1976
• Premiera:
  1977. 02. 11
• Gatunek:
  Film biograficzny
• Język:
  norweski, niemiecki, polski, rosyjski
• Barwny, 2418 m, 85 min
  
  Lokacje: Warszawa (ul. Piwna, Park Łazienkowski, Powązki, Plac Zamkowy), Kraków (dworzec kolejowy), stacje PKP Wrocław Główny I Świebodzki, Tbilisi.
  
  Uwaga: w filmie wykorzystano fragmenty książki prof. Stanisława Helsztyńskiego "Przybyszewski"

Biograficzna opowieść o ostatnich dziewięciu latach życia Dagny Juel - towarzyszki życia Edwarda Muncha, Augusta Strindberga i Stanisława Przybyszewskiego, za którego ostatecznie wyszła i któremu urodziła dwoje dzieci. Pochodząca z zamożnej rodziny, siostrzenica ministra, wszechstronnie wykształcona, obdarzona nieprzeciętną inteligencją, w wieku dwudziestu kilku lat była już "królową berlińskiej cyganerii". Całkowicie obcy jej był mieszczański, filisterski tryb życia. Reżyser Haakon Sandoy ukazał ją jako kobietę pociągającą, daleką od obyczajowej pruderii, lecz zarazem zimną i okrutną dla uwielbiających ją mężczyzn.
Środa 5 czerwca 1901 roku. W tyfliskim Grand Hotelu rozlegają się dwa strzały. Władysław Emeryk zastrzelił z pistoletu Dagny Przybyszewską z domu Juel, a następnie siebie. Jak doszło do tragedii, jakie motywy kierowały Emerykiem? Jesień 1892 roku w Berlinie. Norweżka Dagny Juel podejmuje studia artystyczne w stolicy Niemiec. Dzięki swym przyjaciołom i wielbicielom - a zwłaszcza malarzowi Edwardowi Munchowi - staje się postacią znaną w środowisku bohemy. Podczas jednego z wieczorów w "Czarnym Prosiaku" Dagny zwraca uwagę młodego dramaturga, Augusta Strindberga. Jego starania - choć uwieńczone chwilowymi sukcesami - nie wiążą jednak z nim na stałe "muzy malarzy i poetów". Wrażenie, jakie wywiera swymi koncertami młody Polak, Stanisław Przybyszewski, okazuje się silniejsze. Dagny zostaje jego kochanką. Sytuacja Przybyszewskiego okazuje się z wielu względów skomplikowana. Traci pracę w socjalistycznej "Gazecie Robotniczej", co pozbawia go stałych dochodów. Nie mówi też Norweżce o Marcie Foerder, matce jego trojga małych dzieci. 18 sierpnia 1893 w berlińskim urzędzie stanu cywilnego zawarte zostaje małżeństwo Przybyszewskiego z Dagny. Utrzymywane jest jednak w tajemnicy przed znajomymi i przyjaciółmi, tak długo jak tylko jest to możliwe. Wiosną 1894 Dagny wyjeżdża do rodzinnego domu w Norwegii. Niedługo potem przybywa tam Przybyszewski, odbywając z żoną podróż po kraju. Powrót do Berlina następuje w dramatycznych okolicznościach: Marta Foerder będąc w ciąży z czwartym dzieckiem Przybyszewskiego popełniła samobójstwo. Pisarz zgłasza się sam na policję. Uniewinniony - utraci jednak prawo wstępu do salonów artystycznych Berlina. Trudny okres wegetacji w najuboższych dzielnicach berlińskich i brak stałych dochodów skłania małżonków do ponownego wyjazdu do Norwegii. Tam zastaje ich atrakcyjne zaproszenie do Krakowa - Przybyszewskiemu zaproponowano redagowanie działu literackiego cenionego "Życia". Jesienią 1898 roku Dagny przybywa do Krakowa, owacyjnie witana przez męża i jego przyjaciół. Początkowy okres pobytu w mieście artystów upływa w aurze fascynacji "mistrzem Przybyszewskim" i jego egzotyczną żoną. Dagny staje się przedmiotem adoracji licznego grona poetów i artystów, zwłaszcza Stanisława Koraba-Brzozowskiego i Ludwika Janikowskiego, budząc plotki i domysły w pruderyjnym mieście. Wyjazd Przybyszewskiego do Lwowa kończy się skandalem: nawiązuje on romans z żoną Jana Kasprowicza, Jadwigą. Zdeterminowana Dagny decyduje się na wyjazd za granicę z adorującym ją Stanisławem Korabem-Brzozowskim. Po powrocie do Warszawy i spotkaniu na pogrzebie Brzozowskiego - który odrzucony przez nią popełnia samobójstwo - dochodzi do porozumienia między Przybyszewskim a Dagny. Pisarz skwapliwie przyjmuje zaproszenie na Kaukaz ich wspólnego przyjaciela i wielbiciela Dagny, Władysława Emeryka, którego ojciec jest właścicielem kopalni manganu. Ostatecznie jednak do Tyflisu wyrusza tylko Dagny z synem i towarzyszący jej Emeryk. Przybyszewski obiecuje niebawem do nich dołączyć. Pobyt w Tyflisie przedłuża się. Brak jakichkolwiek wiadomości od męża Dagny i świadomość krachu majątkowego każą Emerykowi podjąć ostateczną decyzję: uwolnienia Dagny od upokarzającego ją losu - i połączenia się z nią po samobójczej śmierci...
Główna zaletą filmu Sandoya jest kreacja Lise Fjeldstad w roli Dagny. "Aktorka wyposażyła swoją postać w tak wiele uroku, że instynktownie szukamy jej po ekranie, skoro tylko gdzieś zniknie" - pisał po premierze jeden z krytyków. Mniej przykuwają uwagę mężczyźni jej życia, choć były to potężne indywidualności. Znakomicie wypadła także polska aktorka Elżbieta Karkoszka w drugoplanowej roli Marty Foerder - tragicznie zmarłej kochanki autora "Confiteor" i matki jego trojga dzieci.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj