LIST BISKUPÓW

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2015
• Barwny, 49 min

Rok 1965 był szczególny dla relacji polsko - niemieckich. W czasie Soboru Watykańskiego II polscy biskupi, wykorzystując zbliżające się 1000 - lecie chrztu Polski, zwrócili się do narodu niemieckiego: "W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu, na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie".
Prośba o wybaczenie, skierowana do Niemców, w czasie kiedy wciąż żywa była w Polsce i Europie pamięć o ofiarach II wojny światowej, wzbudziła wściekłość w komunistycznych władzach Polski, a w społeczeństwie polskim konsternację. Jakby tego było mało, odpowiedź biskupów niemieckich była spóźniona, nie zawierała przeprosin i nie odnosiła się do podstawowej tezy listu, jakim była chęć ostatecznego uregulowania relacji pomiędzy Polską i Niemcami, w tym powojennych zmian terytorialnych i granicy na Odrze i Nysie. Znaczna część społeczeństwa i niemieckie media odniosły się krytycznie do polskiej inicjatywy.
Jaki mieli cel i na co liczyli polscy biskupi, występując z tak radykalnym posłaniem? Chęć prowadzenia własnej polityki zagranicznej ponad komunistyczną władzą? Wybaczenie traktowane wyłącznie w kategoriach teologicznych czy też misterny plan obliczony na najbliższe dziesięciolecia? Dlaczego nie powstrzymał ich tragiczny kontekst historyczny: milionowe ofiary wojny, zniszczony kraj, przesunięcie granic i związane z tym wypędzenia ludności polskiej ze wschodu, a niemieckiej z tzw. ziem odzyskanych, brak trwałej administracji kościelnej na dawnych terenach niemieckich, brutalna obecność Rosjan i otwarta wojna z religią, istnienie dwóch państw niemieckich, z których jedno zostało uznane za przyjaciela?
Uroczystości milenijne, które trwały w Polsce od maja do października 1966 roku, przyniosły jeszcze jedno zaskoczenie: mimo wszystkich wątpliwości i zmasowanej propagandy, polscy wierni stanęli po stronie biskupów. Również niemieckie środowiska katolickie nie były zadowolone ze zdawkowej odpowiedzi na list polskich biskupów. W marcu 1968 roku w miasteczku Bensberg pod Kolonią zebrała się grupa 149 katolickich intelektualistów (Bensberger Kreis). Podpisano memorandum, w którym wzywano rząd RFN i niemiecki episkopat do uznania granicy na Odrze i Nysie. Memorandum wywołało falę protestów, a sygnatariuszy przedstawiano jako lewaków i zdrajców. Ale już rok później do władzy doszła koalicja SPD - FDP, w roku 1970 Willy Brandt i Józef Cyrankiewicz podpisali traktat o normalizacji stosunków między RFN i PRL. Strona niemiecka potwierdziła ustaloną w Poczdamie zachodnią granicę Polski, a rząd PRL zezwolił na wyjazdy do Niemiec w ramach łączenia rodzin. Papież Paweł VI utworzył na włączonych do Polski terenach cztery nowe diecezje: opolską, gorzowską, szczecińsko - kamieńską, koszalińsko - kołobrzeską i podporządkował je odpowiednim polskim metropoliom. Bundestag ratyfikował układ PRL - RFN 248 głosami, przy 238 wstrzymujących się i 10 sprzeciwu.
12 listopada 1989 roku w Krzyżowej na Dolnym Śląsku została odprawiona historyczna msza święta, podczas której premier pierwszego niekomunistycznego rządu w Polsce Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl objęli się na znak przekazania sobie pokoju.
Trudno w to uwierzyć. W zlaicyzowanym świecie wystąpienia niemieckich i polskich chrześcijan obu wyznań, traktujących swoje zaangażowanie jako nakaz sumienia, przygotowywały grunt społeczny do późniejszych decyzji politycznych. Czy we współczesnym, równie podzielonym świecie, jest to jeszcze możliwe? [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 2016
  Warszawa (Międzynarodowy Festiwal Filmów Historycznych i Wojskowych)-"Srebrna Szabla", nagroda Biskupa Ewangelickiego WP