OCALONY ŚWIAT

• Serial dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2014
• Gatunek:
  Film przyrodniczy
• Barwny, odcinki x ok. 27 min

Cykl przedstawiający najcenniejsze chronione gatunki polskich zwierząt i najbardziej unikalne siedliska przyrodnicze oraz sposoby ich czynnej ochrony. Gospodarzem jest Grzegorz Miśtal, a w każdym z odcinków towarzyszy mu inna gwiazda ekranu lub sceny. Razem ruszają w nieznane, by odkrywać tajemnice przyrody.

Odcinek 1: Z DZIOBEM I SZPONAMI W pierwszym odcinku serii Grzegorz Miśtal udał się w podróż po Polsce, by poznać niezwykły świat ptaków drapieżnych i ich badaczy. Towarzyszy mu Mateusz Damięcki. Na Podlasiu i na Mazowszu uczestniczą w akacjach ornitologów, którzy poświęcają wiele energii i czasu po to, by ratować ginące gatunki. Bielik to największy szponiasty ptak Europy. Mateusz towarzyszy naukowcom z Komitetu Ochrony Orłów w akcji obrączkowania piskląt tego orła. By wyjąć je z gniazda wspina się na wysokie drzewo, podaje na dół do obrączkowania. W programie dowiemy się jaki jest cel obrączkowania ptaków drapieżnych i w jaki sposób monitoring przyczynił się do uratowania zmniejszającej się drastycznie na początku XIX w populacji bielików. Orlik krzykliwy to jeden z najrzadszych polskich ptaków drapieżnych. Choć może się to wydawać zaskakujące w przypadku takiego dzikiego stworzenia, duży wpływ na załamanie się populacji tego ptaka miały zmiany demograficzno technologiczne na polskich wsiach. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu orliki żyły w pobliżu ludzkich pól i osad, wycinane, koszone łąki i pastwiska, były dla nich idealnym żerowiskiem. Teraz gdy młodzież ucieka ze wsi do miast, a rolnikom nie opłaca się kosić i wypasać bydła, ptaki mają duży problem z upolowaniem ofiary. Jak ludzie próbują pomóc im odzyskać dobre żerowiska i tym samym ratować ten ginący gatunek Mateusz i Grzegorz dowiedzą się w okolicach Białegostoku i puszczy Białowieskiej.
Odcinek 2: LEŚNY MAJESTAT Żubry to królowie polskich lasów, największe zwierzęta Europy. Kilkaset lat temu zamieszkiwały całą jej powierzchnię. Niestety u progu XX wieku zostały całkowicie wytępione przez ludzi. Niezwykłą historię odtwarzania całego gatunku z genów ostatnich pozostałych przy życiu siedmiu 7 osobników, wraz z Grzegorzem Miśtalem poznaje aktor Cezary Kosiński. W filmie zobaczymy trzy z kilkunastu polskich ośrodków, w których jest prowadzona restytucja żubrów. Podróż rozpoczyna się latem w Białowieży. Dowiemy się, czym jest monitoring przestrzenny, co oznacza pojęcie zmienności genetycznej, w jaki sposób naukowcy walcząi o odtworzenie populacji żubrów. Jesienią Czarek był w Bieszczadach, by uczestniczyć w akcji wsiedlania nowego osobnika do wolnościowego stada, które żyje na terenie nadleśnictwa Stuposiany. Żubr przyjechał aż z Niemiec, by dostarczyć nowe geny do bieszczadzkiego stada żubrów. Czarek i Grzegorz odwiedzą także zimą poligon wojskowy w Drawsku, który choć to może wydawać się zaskakujące, jest prawdziwym rajem dla żubrów i innych leśnych zwierząt. Widzowie będą uczestniczyć w akcji zakładania jednemu ze zwierząt obroży satelitarnej do monitoringu przestrzennego.
Odcinek 3: DLACZEGO GŁUSZEC ŻYJE W GŁUSZY? Przez wiele stuleci głuszce i cietrzewie były ozdobą polskich lasów. Jednak polowania oraz systematyczne ograniczanie ich siedlisk, spowodowane ekspansją człowieka sprawiło, że w tej chwili te gatunki są właściwie na wymarciu. Populację głuszców w Polsce naukowcy szacują na ok. 600 - 700, a cietrzewi na ok. 500 sztuk. To dramatycznie mało. Dlatego przyrodnicy i leśnicy aktywnie działają, by ratować ginące gatunki. Zbigniew Zamachowski i Grzegorz Miśtal odwiedzą Ośrodek Hodowli Głuszców w Wiśle, gdzie leśnicy dbają o to, by głuszki miały idealne warunki do lęgów i troskliwie pielęgnują młode. Dowiemy się także, dlaczego warto jest prowadzić akcję sztucznego wylęgu, co głuszce mają wspólnego z Legią Cudzoziemską i w jaki sposób wiąże się z tym telefon komórkowy. Zbyszek odwiedzi także Góry Izerskie, gdzie po klęsce żywiołowej w latach 80. XX wieku zadomowiły się cietrzewie. Chodząc boso po torfowisku, zobaczy idealny biotop dla tych ptaków. Dowie się, w jaki sposób te ptaki są chronione i czy można pogodzić ochronę rzadkiego gatunku z turystyczną eksploatacją tego miejsca. Grzegorz z kolei uda się do Ruszowa, by obserwować, jak głuszce wsiedlane są przez leśników na teren Borów Dolnośląskich innowacyjną metodą "born to be free".
Odcinek 4: GORĄCO I SUCHO Suche, podobne do stepów łąki, na których rosną ginące gatunki kwiatów, to murawy kserotermiczne. To także jedne z najbardziej zagrożonych siedlisk w Europie. Odpowiedzi na pytanie, jak je ratować szuka razem z Grzegorzem Miśtalem aktorka Anna Dymna. Ich podróż rozpoczęła się w maju na Miechowszczyźnie w Małopolsce. To nie przypadek. Alkaliczne, nasłonecznione stoki i skarpy Wyżyny Miechowskiej to idealne siedliska dla łąk kserotermicznych. W maju kwitną tam dzikie storczyki, to najpiękniejszy miesiąc na Miechowszczyźnie. Anna Dymna i Grzegorz Miśtal ze zdumieniem odkryją, że do ratowania tych zbiorowisk roślinnych wykorzystywane są ekologiczne, inteligentne, miękkie kosiarki owce. Kierowane instynktem zwierzęta zgryzają zielone rośliny zachwaszczające murawy, a pozostawiają kolorowe i suche (często zawierające trujące substancje) rośliny kserotermiczne najcenniejsze i najrzadsze ozdoby muraw. Owce wykorzystywane są także do ratowania murawek śródleśnych w dolinie Odry, którą w lipcu odwiedził Grzegorz. Pomagał on tam botanikom z Klubu Przyrodników w implantacji roślin kserotermicznych, na przygotowane wcześniej powierzchnie. Jesienią Anna Dymna pojechała na Zamojszczyznę, by sadzić sadzonki jednej z najrzadszych polskich roślin żmijowca czerwonego. Na obszarze naszego kraju istnieją tylko dwie kolonie tej cenne rośliny kserotermicznej. Dzięki pasji naukowców i wolontariuszy żmijowiec ma szanse przetrwać.
Odcinek 5: DZIKOŚĆ W SERCU Wilk, ryś, niedźwiedź to największe zwierzęta drapieżne występujące na terenie Polski. Królowie polskich lasów. Niestety trwająca przez stulecia ekspansja ludzi zniszczyła ich królestwo. Dziś populację wilka w naszym kraju szacuje się na ok. 700 osobników, rysi jest mniej niż 300, a niedźwiedzi brunatnych ledwie 100. Z jakimi problemami borykają się te gatunki i w jaki sposób można im pomóc, odpowiedzi na te pytania szukali razem Grzegorz Miśtal i Ewelina Flinta. O tym jakim problemem dla dużych zwierząt jest dzielenie siedlisk np. autostradami, które tworzą bariery nie do przejścia pomiędzy zbiorowiskami leśnymi, dowiemy się w Borach Dolnośląskich. Tam też Ewelina będzie miała okazję tropić wilki u boku działaczy Stowarzyszenia dla Natury "Wilk", a nawet zwiedzi od środka wilczą norę. Na Mazurach WWF oraz Leśnicy prowadzą projekt mający na celu zwiększenie liczebności rysi na tym terenie. Piosenkarka, a z nią widzowie dowiedzą się jakimi metodami wsiedlane są rysie na teren Puszczy Piskiej. Bieszczady to królestwo wszystkich trzech polskich wielkich drapieżników, ale Grzegorz jesienią ruszył śladami największego z nich. Naukowcy uświadamiali mu jak ważne jest dbanie o siedliska zwierząt. Miał także okazję przekonać się naocznie w jaki sposób zbiera się materiał do badań dna, bez zbliżania się do niebezpiecznych zwierząt i zakłócania ich spokoju. Okazuje się, że jednym ze sposobów ratowania niedźwiedzi jest dbanie o stare, połemkowskie sady owocowe, które zostały w bieszczadzkich dolinach po zabudowaniach opustoszałych w wyniku akcji Wisła. Starymi jabłoniami i gruszami opiekują się leśnicy, a w zamian raz na jakiś czas udaje im się sfotografować niedźwiadka siedzącego na drzewku i chrupiącego ze smakiem gruszki.
Odcinek 6: GŁOWĄ W DÓŁ Nietoperze. Tajemnicze, groźne, a może delikatne i bardzo pożyteczne? Prawdy o tym, czy należy się ich bać, dociekali Beata Tadla i Grzegorz Miśtal. Razem ruszyli w podróż nietoperzowym szlakiem, dowiadując się wielu ciekawych informacji o cyklu życia tych jedynych latających ssaków. Dziennikarze wzięli udział w działaniach, które mają na celu ratowanie chronionych zwierząt. Pierwszym przystankiem na ich trasie będą stare, poniemieckie bunkry w Strzalinach, gdzie kilka lat temu utworzono rezerwat chroniący jedno z największych zimowisk nietoperzy w Polsce. Gdy zimą ssaki zapadają tam w hibernację, nie wolno ich niepokoić. Gdy wiosną wylatują do kolonii rozrodczych w innych częściach regionu, fortyfikacje są otwarte dla turystów i pasjonatów historii. Grzegorz weźmie także udział w badaniach nietoperzy organizowanych przez naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego w Borach Tucholskich i będzie asystować przy robieniu USG ciążowego nietoperzycy. Nietoperze za troskę pięknie potrafią się ludziom odwdzięczyć. Nie tylko tam, gdzie mają kolonię rozrodczą, nie mają szans komary i inne insekty, ale co więcej pomagają w uzyskaniu funduszy na remont zabytków. Ochrona ich kolonii jest tak niezbędna, że często właśnie z funduszy na ratowanie przyrody można pozyskać pieniądze na np. naprawienie dachu walącego się kościoła. Przekonali się o tym Beata i Grzegorz w maleńkiej cerkwi w Leluchowie oraz w gotyckim kościele we Wleniu. Tam właśnie, u boku chiropterologów ze Stowarzyszenia Pro Natura, wzięli udział w wielkim sprzątaniu po nietoperzach, gdy te wyleciały na zimowisko ze swoich kolonii rozrodczych.
Odcinek 7: CUDA MIKROŚWIATA Owady to najliczniejsza pod względem liczby gatunków grupa organizmów żywych. Prawie połowa wszystkich żywych istot na naszej planecie to owady. W filmie poznamy kilku przedstawicieli tej grupy, którzy w Polsce podlegają ochronie czynnej. Wyruszymy do Puszczy Rominckiej, by śledzić badania nad życiem mrówek. Poznamy jednego z najrzadszych polskich owadów - pachnicę dębową, którą próbują ratować leśnicy i naukowcy z Poznania. Dowiemy się także jak to możliwe, że martwe drewno może być bardziej tętniące życiem niż drewno żywe.
Odcinek 8: PEŁZAJĄCA MĄDROŚĆ Gady to najstarsze i jedne z najbardziej tajemniczych istot żywych na ziemi. Relikty minionych epok. Choć żyją obok nas, wielu ludzi obawia się ich i na sam dźwięk słowa wąż wzdryga się z obrzydzeniem. Czy jest się czego bać? Sprawdzali to Grzegorz Miśtal i Anna Popek. Bohaterowie odwiedzili miejsca, gdzie toczy się walka o ratowanie ginących populacji polskich gadów. Z kamerami udali się w okolice Sobiboru, gdzie na terenie mokradeł żyją żółwie błotne. W maju żółwice opuszczają bagna i wychodzą na piaszczyste polany złożyć jaja. Ich opieka nad młodymi ogranicza się tylko do założenia gniazda, jaja i potem młode są narażone na ataki drapieżników. Rolą ludzi jest ochrona gniazd i maleńkich żółwików. Anna i Grzegorz wzięli udział w akcji. W filmie poznamy także dwa z czterech gatunków polskich węży. Gniewosza plamistego, którego ochrony podjęli się leśnicy z okolic Włocławka i specjalnie z myślą o nim pozostawiają w lesie sterty gałęzi i karpiny. A także jedynego polskiego dusiciela węża eskulapa. By spotkać tego ostatniego, bohaterowie filmu pojechali, aż w niedostępne partie Bieszczad, gdzie w paśmie Otrytu mieszka około 200 osobników tego najrzadszego polskiego węża. Poznanie ich mechanizmów życia i ochrona miejsc inkubacji jaj to podstawa utrzymania populacji eskulapów w naszym kraju.
Odcinek 9: SZARAKA SZUKAJ W POLU Choć w świadomości wielu z nas zające i kuropatwy to zwierzęta, ktore można zaobserwować wszędzie na naszych polach, okazuje się jednak, że w ciągu ostatnich 20 lat ich populacje drastycznie się zmniejszyły. Jeszcze pod koniec XX wieku zające w Polsce liczyło się w milionach, dziś tylko w tysiącach. Grzegorz Miśtal i Olga Bończyk postanowili dowiedzieć się, co można zrobić, by je ratować. Wiosną udali się do Łochowa, gdzie SGGW prowadzi projekt badawczy dotyczący wsiedlania kuropatw do natury. Uczestniczyli w akcji nakładania ptakom nadajników telemetrycznych i wypuszczaniu ich na wolność. Latem Olga odwiedziła Nadleśnictwo Świebodzin, gdzie umiejscowiony jest ośrodek, w którym hoduje się zające i kuropatwy oraz przygotowuje się je do życia na wolności. Dzięki temu, gdy zwierzęta wychowane w sztucznych warunkach znajdą się w naturze, szok jest mniejszy. Jesienią Grzegorz i Olga wybrali się w Bory Dolnośląskie, by uczestniczyć w akcji wsiedlania zajęcy. Przyglądali się zabiegom leśników, weterynarzy i przyrodników, by możliwie jak najbardziej zwiększyć szanse przeżycia szaraków na wolności.
Odcinek 10: TAJEMNICZY NOCNI ŁOWCY W kolejnym odcinku serii dokumentalnej wszystko o sowach. Na spotkanie z nimi Grzegorz Miśtal zabrał aktorkę Agatę Kuleszę. Bardzo starali się dociec, co wpłynęło na załamanie się liczebności tych ptaków. Włączą się także w działania mające na celu tworzenie bezpiecznych miejsc do lęgów dla uszatki, puchacza czy sóweczki. Agata i Grzegorz wezmą udział w warsztatach dla leśników w Borach Tucholskich, w czasie których zdobywają wiedzę, pomocną w skuteczniej ochronie ptaków.. Grzegorz uda się również nad Biebrzę, gdzie weźmie udział w warsztatach koszykarskich Stowarzyszenia Bocian, kultywującego stare tradycje rękodzielnicze regionu i pomagającego przygotowywać kosze lęgowe dla uszatek i sów polnych. Latem Agata ruszy w góry, by wziąć udział w wieszaniu budek lęgowych w okolicach Nowego Targu. Ze zdziwieniem odkrywa, że nie wszystkie sowy są nocnymi markami, a sóweczka najmniejsza z polskich sów, lata tylko w ciągu dnia, bo słabo widzi po zmroku. Kulminacją działań na rzecz rozwiązywania sowich problemów mieszkaniowych będzie akcja prowadzona przez Komitet Ochrony Orłów, czyli budowanie platformy lęgowej dla puchacza w Nadleśnictwie Osusznica. Mimo lęku wysokości Agata postanowiła osobiście sprawdzić, czy zawieszone na 20 metrach ogromne gniazdo będzie dla ptaków atrakcyjnym lokum.
Odcinek 11: NA MOKRADŁACH ŻYCIE KWITNIE Woda to warunek życia. Grzegorz Miśtal i Paweł Królikowski ruszają w podróż, by poznać miejsca, gdzie to zdanie brzmi niezwykle wymownie. W Nadleśnictwie Kaliska poznają człowieka, który odtworzył stary system kanałów i zastawek wybudowany w XIX w. i zasypany po II wojnie światowej przez okolicznych gospodarzy, którzy obawiali się podtopień ich pól uprawnych. Skutkiem zasypania kanałów, było obniżenie poziomu wód gruntowych, a co za tym idzie stworzenie pustyni wodnej na tym obszarze. Jej ofiarą stała się cała przyroda. Po odtworzeniu kanałów przywrócono kilka jezior, a uśpiona przez brak wody przyroda odżyła. W Borach Tucholskich walczy się, by utrzymać wodę w lesie, a tymczasem w górach, gdy przychodzą gwałtowne wiosenne roztopy, może stać się ona śmiertelnym zagrożeniem. Jak opanować górskie strumyczki, by nie powodowały powodzi na nizinach? Grzegorz i Paweł znaleźli odpowiedź na to pytanie w okolicach Wałbrzycha. Najcenniejszymi mokradłami są naturalne, leśne zbiorniki wody - torfowiska. Czym jest torf i dlaczego te siedliska giną w zastraszającym tempie? I na to pytanie jest odpwiedź, którą Paweł poznał w czasie letniej podróży na Mazury. Pływając po rzece Krutyni i podziwiając tzw. pływające wyspy w rezerwacie Zakręt, Paweł dowie się, w jaki sposób można uratować te cenne siedliska przyrodnicze.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj