CYNGA

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1991
• Język:
  polski, rosyjski
• Barwny (negatyw: Kodak), 95 min

"To film o łagrze, ale w sensie formalnym komedia" - zdefiniował specyfikę swojej "Cyngi" Leszek Wosiewicz. Kanwą scenariusza były wspomnienia Jerzego Drewnowskiego - jednego z założycieli konspiracyjnej organizacji socjalistyczno-niepodległościowej PLAN. Drewnowski po jej rozbiciu i aresztowaniu jego rodziny musiał uciekać przed gestapo. Nie chcąc stać się ofiarą terroru hitlerowskiego, niespodziewanie wpadł w szpony innego - stalinowskiego. Kilka lat spędził w łagrze. Pozwoliło mu to dokładnie poznać zbrodniczość radzieckiego systemu. Mimo to pozostał przy swoich przekonaniach. Po wyjściu na wolność doszedł do funkcji oficera Ludowego Wojska Polskiego, wszedł także w skład KRN.
Leszek Wosiewicz - inaczej niż w swym poprzednim filmie o niemieckim obozie koncentracyjnym ("Kornblumenblau") - nie pokusił się o przedstawienie mechanizmów rządzących światem łagru. Pozbawił swego bohatera heroicznej przeszłości. Przez większą część filmu skazał go na amnezję spowodowaną szokiem (wbrew wspomnieniom Drewnowskiego). W konsekwencji Klonowicz stał się czymś w rodzaju bezwolnej kukły, idącej przeważnie za głosem impulsów. W jego otoczeniu - wcale nie lepiej. Inni więźniowie to ludzie chorzy psychicznie, na granicy szaleństwa balansują też łagrowi strażnicy. W sumie daje to efekt makabrycznej groteski i sztuczności, co zarzucała reżyserowi krytyka. Wśród występujących w "Cyndze" aktorów najlepsze recenzje zebrali amator Tomasz Łysiak i Władysław Kowalski.
Znacznie gorzej oceniono "metaforyczność" utworu Wosiewicza. Pisał krytyk: "Podstawowym mechanizmem, rządzącym każdą rzeczywistością, nie tylko totalitarną, jest zdaniem Wosiewicza przemoc. Świat katów i ofiar, świat kolejnych tyranii, które dążą do poniżenia bezbronnych, otumanionych jednostek. Wielka Metafora zamierzona przez Wosiewicza jest tak ogólna, że właściwie nic nie oznacza."
Rok 1939. Młody, wychowany w tradycyjnych wartościach Polak, próbuje przedostać się do okupowanego przez Sowietów Lwowa. Już na granicy wpada w ręce NKWD. Po groteskowym śledztwie zostaje skazany na śmierć, potem ułaskawiony i zesłany do łagru na dalekiej północy. Tam, buntując się przeciwko nieludzkim warunkom, szybko stacza się na dno egzystencji. Wybawieniem okazuje się choroba - cynga, rodzaj syberyjskiego szkorbutu, któremu towarzyszą zaburzenia osobowości. Trafia na jedyny w promieniu tysięcy kilometrów oddział psychiatryczny łagrowego szpitala, którego ordynatorem jest świetnie niegdyś zapowiadający się psychiatra, obecnie zesłaniec. Bohater szybko wraca do zdrowia fizycznego, ale najcięższej próbie poddana jego psychika...

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj