BEZ GRZECHU

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1987
• Premiera:
  1988. 09. 09
• Gatunek:
  Film psychologiczny
• Barwny (negatyw: Agfa Gevaert), 2124 m, 78 min
  
  Lokacje: Piotrków Trybunalski (dworzec PKP).

Debiut kinowy Wiktora Skrzyneckiego. Przy pisaniu scenariusza reżyser inspirował się początkowo reportażem Krzysztofa Kąkolewskiego pt. "Piekło dobrych chęci". Jest to opowieść o człowieku, który w latach pięćdziesiątych zadenuncjował milicji własnego syna, mniemając, że w ten sposób sprowadzi go na dobrą drogę. Niestety, stało się inaczej. Chłopak na kilka lat trafił do więzienia, matka nie mogła wybaczyć mężowi haniebnego postępku i rodzina uległa rozpadowi. Później jednak Skrzynecki uzupełnił tę historię innym wątkiem, zaczerpniętym z kolei z "Expressu Wieczornego". W jednym z wydań tej popołudniówki zamieszczono artykuł o perypetiach wychowanki domu dziecka, która nie może zacząć samodzielnego życia, gdyż jej mieszkanie zajęli obcy ludzie. W rezultacie historia dziewczyny trochę niespodziewanie dla autora rozrosła się na tyle, że stała się osią fabuły filmu.
Krytyka przyjęła debiut Skrzyneckiego z zainteresowaniem. Podobały się role Joanny Kreft i Olafa Lubaszenki (nagroda aktorska na KSF "Młodzi i Film" w Koszalinie), którzy wcielili się w parę głównych bohaterów. Reżyserowi udało się też w ciekawy sposób zasygnalizować problem miejsca jednostki w świecie politycznych i społecznych uwarunkowań. Na ile determinują one ludzki los? Czy można się od nich całkowicie uwolnić i skupić się na poszukiwaniu "własnej prawdy"? Która postawa jest lepsza: bunt, całkowite poddanie czy kompromis?

Marta Jezierska po otrzymaniu świadectwa dojrzałości opuszcza dom dziecka i udaje się do rodzinnego miasta, gdzie ma po rodzicach mieszkanie. Okazuje się jednak, że wprowadzili się tam, za zgodą jej starszego brata, Władka, przebywającego za granicą, ich dalecy krewni, Zastawni. Od początku wrogo do niej nastawieni, odstępują jej jeden pokój, zakazując wstępu do kuchni i łazienki poza ściśle określonymi godzinami.
Dziewczyna zaczyna pracować w szpitalu jako pielęgniarka, zamierza bowiem zdawać w przyszłości na medycynę. Cały swój wolny czas poświęca na szukanie ojca, o którym sądziła będąc jeszcze w domu dziecka, że nie żyje. Teraz, po rozmowach z niedawno wypuszczonym z więzienia bratem Jankiem i bardzo jej życzliwą sąsiadką Majorową, nie jest już pewna jego śmierci. Chce go koniecznie odnaleźć. Jedyny dokument, jaki jej po nim został, to akt pozbawiający go praw rodzicielskich.
Stopniowo przed Martą wyłania się obraz rodzinnej tragedii, która rozegrała się przed laty, kiedy ona była jeszcze dzieckiem.
Janek nigdy nie znalazłby się w więzieniu, gdyby nie to, że ojciec po odnalezieniu w jego rzeczach pistoletu wydał go w ręce milicji. Licząc na prewencyjno-wychowawcze działanie swego czynu, nie przewidział aż tak surowego wyroku sądowego. A wyrok musiał zapaść, gdyż, jak się okazało, pistolet już wcześniej był używany. Janek ze swoimi kolegami lekkomyślnie zabawiając się w parku zranili w rękę młodego funkcjonariusza milicji w cywilu. Wysoka kara była jednak niewspółmierna do ciężaru winy - chłopcy dostali po pięć lat więzienia. Jeden z nich, syn Majorowej, popełnił wówczas samobójstwo.
Dramat stał się powodem rozpadu rodziny Jezierskich: ojciec wyprowadził się, bo matka nie mogła mu wybaczyć zadenuncjowania syna, Władek dręczony wyrzutami sumienia (to on wskazał ojcu pistolet) wyjechał za granicę. Mała Marta po śmierci matki trafiła do domu dziecka.
W dochodzeniu prawdy o tamtych wydarzeniach pomaga dziewczynie Jarek - pracujący w szpitalnej kostnicy były student socjologii. Kontaktuje ją z redaktorem, który pisał kiedyś o tej sprawie i zachował jeszcze dokumenty sprzed lat. Chłopak chce odwieść Martę od uporczywego poszukiwania ojca, chce, aby zapomniała o człowieku, zasługującym według niego jedynie na potępienie. Zawozi ją do przytułku dla bezdomnych, gdzie aranżuje spotkanie z fikcyjnym ojcem. Starzec nie godzi się na wyjazd z Martą do domu i Jarek sądzi, że w ten sposób położył kres całej sprawie. Jego podstęp jednak wkrótce się wydaje, na co dziewczyna reaguje natychmiastowym zerwaniem ich znajomości.
Podczas wizyty w domu dziecka Marta dowiaduje się, że ojciec jej kiedyś poszukiwał, ale ze względu na odebranie mu przez sąd praw rodzicielskich nigdy nie wyjawiono mu miejsca pobytu córki. Pewnego dnia do siedzącej na ławce Marty podchodzi starszy człowiek. Tym razem jest to prawdziwy ojciec. Czy to krótkie spotkanie wywrze wpływ na ich przyszłość?

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż

Nagrody

schowaj

• 1988
  Koszalin (Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych "Młodzi i Film")-Nagroda za rolę męską
  w wyniku plebiscytu publiczności
  Olaf Lubaszenko