ZAKLĘTE REWIRY

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska, Czechosłowacja
• Rok produkcji:
  1975
• Premiera:
  1975. 11. 27
• Gatunek:
  Film psychologiczny
• Barwny, 2831 m, 95 min
  
  Lokacje: Praga (Miejski Dom Reprezentacyjny na Placu Republiki), Łódź (Grand Hotel na rogu ulic Piotrkowskiej i Moniuszki).

Ekranizacja głośnej przed wojną powieści "Zaklęte rewiry" Tadeusza Kurtyki, znanego pod pseudonimem Henryk Worcell. Autor na podstawie własnych obserwacji i doświadczeń, które posiadł terminując przez kilka lat jako kelner w krakowskim Grand Hotelu, przedstawił "od kuchni" wielką restaurację z lat trzydziestych. Po raz pierwszy książka wydana została w roku 1936, później doczekała się kilku wznowień. Reżyser Janusz Majewski, autor filmów "Zazdrość i medycyna" i "Sublokator", znalazł w tej interesującej powieści idealny materiał do filmowej adaptacji.
Początek lat 30-ych. Kilkunastoletni Roman Boryczko zostaje przyjęty jako pomywacz do restauracji wielkiego hotelu "Pacyfik". Mieszka w obskurnej klitce z chłopcem z bufetu. Frycem. Bystry i chętny, szybko zdobywa sympatię i awansuje - dzięki Frycowi - do bufetu. Obaj chłopcy uczą się do egzaminu kelnerskiego. Romkowi podoba się jedna z pracujących w restauracji dziewcząt, Zośka, ale właściciel hotelu stary Pancer, wyrzuca ją za jakieś przewinienie. Chłopca natomiast prześladuje brutalny i złośliwy kelner Fornalski. Także kierownik restauracji Albin, bratanek Pancera wystawia często Romka na ciężkie próby. Któregoś dnia daje mu szansę awansu na pikolaka, ale kosztem Fryca, któremu Romek zawdzięcza miejsce w bufecie. Chłopiec daje się skusić, gorzko przeżywając ten "sukces". Jako pikolak podlega Romek Fornalskiemu, który nie szczędzi mu razów i złośliwości. Z czasem cierpliwość chłopca wyczerpuje się - wykorzystując sposób wskazany przez jednego z kolegów, Henka, wybija w kasie "ślepy" kwit na 50 złotych: Fornalski musi zapłacić za swą brutalność. Za sprawcę uznaje Henka, toteż Romek przyznaje się i obaj zostają pobici. Któregoś dnia kelner Synajski, poślizgnąwszy się na upuszczonej przez Fornalskiego cytrynie, łamie kręgosłup i umiera. Romek zdobywa się na odwagę i wypomina Fornalskiemu, że nie pozwolił Frycowi pod­nieść cytryny. Kelner bije go tak ciężko, że sam jest przerażony skutkami swojej brutalności i proponuje Romkowi odszkodowanie w obawie skargi do Związku Kelnerów. Romek nie przyjmuje pieniędzy, godzi się natomiast na układ z Fornalskim: obaj zaprzestają prześladowań. Podczas balu sylwestrowego w restauracji Romek nie wykonuje polecenia Pancera; grozi mu wyrzucenie z pracy, ale wstawiennictwo Albina umożliwia mu pozostanie na próbny miesiąc. Wkrótce bez trudności zdaje egzamin kelnerski, nawiązuje też romans z Helą. Fryc oblewa egzamin i usiłuje popełnić samobójstwo w hotelowej toalecie. Uratowany przez kolegów zostaje zwolniony z pracy, gdyż stary Pancer nie chce tolerować sprawców "skandali"... Romek zostaje kelnerem, teraz on kieruje pikolakami. Któregoś dnia zdenerwowany, policzkuje niezdarnego pikolaka Rudka - jak kiedyś jego Fornalski. Szczęście z Hele nie trwa długo; za ten romans właśnie stary Pancer zwalnia ją z pracy. Hela wraca do domu, a odprowadzający ją Romek spotyka na stacji Fryca, w żałosnym stanie... Otwiera się nowa perspektywa awansu: Fornalski ma zostać kierownikiem restauracji na miejsce Albina, zwalnia się więc jego miejsce. Romek zaprzepaszcza jednak szansę, kiedy wyprowadzony z równowagi - w obronie własnej godności - obraża klienta. Fornalski, który skrycie nienawidzi Romka, sądzi, że tym razem Pancer mu nie daruje. Właściciel ma jednak poważniejszy kłopot: wykrył urządzenie pozwalające inkasować pieniądze poza ewidencją kasową. Romek domyśla się, że złodziejem jest Fornalski, którego konszachty z kasjerką od dawna obserwował, nie zdradza jednak tych podejrzeń Pancerowi. Henek wyjaśnia Romkowi, że to Fornalski doniósł właścicielowi o jego romansie z Helą. Chłopiec nie może już tego znieść i demonstracyjnie wypowiada pracę. Ta decyzja zaskakuje Fornalskiego: był pewien, że tym razem Ro­mek go zadenuncjuje...

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Nagrody

schowaj

• 1975
  Gdańsk (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda za rolę męską
  Roman Wilhelmi
• 1975
  Gdańsk (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda za dźwięk
  Stanisław Piotrowski
• 1976
  Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP)-w kategorii filmu fabularnego
  na LLF w Łagowie uznając za najlepszy film polski wyświetlany na ekranach w sezonie 1975/76
• 1977
  Panama (MFF)-nagroda za reżyserię
  Janusz Majewski
• 1977
  Panama (MFF)-nagroda aktorska
  Marek Kondrat
• 1977
  Panama (MFF)-nagroda za scenariusz
  Pavel Hajný
• 1976
  Nagroda "Filmu"
  za debiut aktorski; przyznana za rok 1975
  Marek Kondrat

Patrz także:

schowaj

• 1999
  JÁ MÁM HLÁD... O "ZAKLĘTYCH REWIRACH" JANUSZA MAJEWSKIEGO w FILMY O FILMACH
  Film dokumentalny / Grzegorz Jankowski Jacek Szczerba
• 2023
  ZAKLĘTE REWIRY
  Spektakl telewizyjny / Henryk Worcell / Adam Sajnuk