GRZECH ANTONIEGO GRUDY

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1975
• Premiera:
  1975. 07. 08
• Gatunek:
  Film obyczajowy
• Barwny, 2095 m, 73 min
  
  Lokacje: Lądek-Zdrój, stacja kolejowa Trzebieszowice między Kłodzkiem i Stroniem Śląskim.

Scenariusz filmu napisali Janusz Krasiński, Jerzy Sztwiertnia i Witold Adamek na motywach opowiadań Henryka Worcella z tomu "Antoni Gruda i inne opowiadania" (1972). Materiał literacki miał w dużej mierze charakter autobiograficzny - autor słynnych "Zaklętych rewirów" po wyzwoleniu osiadł jako rolnik we wsi Skrzynka koło Bystrzycy Kłodzkiej, później przez parę lat był pracownikiem biblioteki wiejskiej. Film, który był kinowym debiutem Jerzego Sztwiertni, obrazuje pierwsze dni i miesiące polskich osadników na Ziemiach Zachodnich. Recenzenci, którzy przyjęli "Grzech..." raczej krytycznie, zarzucali twórcom, iż obraz nie stał się artystyczną syntezą tamtych wydarzeń. Reżyser podkreślał, że pytania o sens ludzkiego wysiłku, o odpowiedzialność za to, co robimy, ważne są nie tylko w konkretnych okolicznościach historycznych, lecz zawsze.

Rok 1945. Do wsi Krępiszów na Ziemiach Zachodnich przybywa tabor osadników. Uciekający Niemcy zdewastowali gospodarskie obejścia i urządzenia, ale nie zdążyli zebrać rozległych łanów dojrzałego zboża. Sołtys Saraniecki w asyście dwu milicjantów dokonuje rozdziału ziemi. Jedno z większych gospodarstw przypada Antoniemu Grudzie. Z żoną Teresą i ośmioletnim synem Jankiem Gruda wprowadza się do opuszczonego domostwa. W oborze znajduje pozostawioną przez Niemców krowę. Grudowie wysyłają list do szwagra, namawiając go, by poszedł w ich ślady i osiedlił się z rodziną w Krępiszowie. Ziemią się podzielą. Szwagier z powodu niepewności perspektywy przyjechać nie chce. Grudowie ze zdwojoną energią pracują w polu, by udowodnić, że dadzą sobie radę sami. Któregoś dnia Janek pasący krowę pod lasem spostrzega szubienicę z dwiema ofiarami w pasiakach. Wstrząśnięty, z płaczem biegnie do domu. Dziecko odtąd nie zazna spokoju.
W nocy budzą Grudów dochodzące ze stodoły odgłosy. Antoni z dubeltówką obchodzi zabudowania i stwierdza zniknięcie pasów transmisyjnych do młockarni. Następnej nocy pod domem Grudów wojsko polskie ściga zamelinowane niedobitki hitlerowców, podpalających zagrody.
Grudowie odczuwają coraz większe zmęczenie. Teresie nie starcza czasu na przyrządzenie normalnego obiadu. Całe dnie są w polu. Tam spotykają włóczęgę Michała, który przyznaje się do kradzieży pasów. Przy następnym spotkaniu Gruda zabiera Michała do pomocy w swoim gospodarstwie.
Tymczasem od szwagra nadchodzi wiadomość, że jest zdecydowany przenieść się do Krępiszowa. Teresa w tym postanowieniu dopatruje się wyrachowania, gdyż dopiero co uporali się ze żniwami. Między Grudami wybuchają nieporozumienia. Są oboje przytłoczeni ilością obowiązków. Teresa ma już dość ciężkiej pracy. Antoni zaczyna zaglądać do gospody. W którąś sobotę na wiejskiej zabawie Michała poszukują władze, chcą go aresztować, ale on ucieka. W kilka dni potem Saraniecki, w asyście milicji przystępuje do grodzenia ziemi Grudów; "załatwił" sobie w powiecie przydział części ich ziemi. Antoni z bronią w ręku przeciwstawia się sołtysowi i wypędza go z pola.
Janek - ciągle nie mogąc się otrząsnąć po doznanym szoku - imaginuje sobie bliską obecność Niemców. Nawiedzony kolejną wizją wpada w panikę i podczas ucieczki z krową zaplątuje się w łańcuch, ponosząc śmierć. Grudowie są zupełnie załamani. W pogrzebie uczestniczy Saraniecki.
...Grudowie oczekują na stacji na pociąg, którym przyjeżdżają szwagrowie z synem. Przy powitaniu wymieniają najświeższe nowiny: Saraniecki został aresztowany, nowego sołtysa jeszcze nie ma...

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj