CZERWONE I BIAŁE

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1975
• Premiera:
  1975. 09. 16
• Gatunek:
  Film obyczajowy
• Barwny, 2400 m, 88 min
  Lokacje: Poświętne (klasztor, kościół św. Józefa, cmentarz), prom w Mysiakowcu gm. Poświętne.

Rafał Naziemiec jest już stary, żyje samotnie, pochłonięty rozpamiętywaniem swego powikłanego życia. Do wspomnień tych zmusza go natrętna, choć bierna obecność innego starca, mieszkającego w tym samym domu, ślepca który po wieloletnim pobycie w więzieniu zjawił się tu niedawno, jakby w nadziei uzyskania przebaczenia.
Rok 1914: armia pruska wkracza na tereny zaboru rosyjskiego. Osiemnastoletni Rafał godzi się przewieźć trzy rosyjskie szlachcianki do Olkusza, gdzie stacjonuje jeszcze carskie wojsko. Zbłądziwszy, padają w drodze ofiarą rzekomych przewoźników. Bród okazuje się pułapką: w głębokim stawie tonie bryczka z pasażerkami i ich dobytkiem, tylko Rafałowi udaje się ujść z życiem.
Uratowany (przez Żyda - sklepikarza) zgłasza się do carskiego wojska. Wkrótce niedawny opiekun oskarża go o utopienie Rosjanek w celach rabunkowych; Rafał skazany zostaje na powieszenie. Podczas egzekucji do miasteczka wkraczają Austriacy, w zamieszaniu Kozak pilnujący skazańca uwalnia go ze sznura...
Rafał trafia do Legionów. W bitwie darowuje życie niedawnemu wybawcy; oskarżony o zdradę stanąć ma przed polskim sądem wojennym. Eskortuje go frontowy przyjaciel, Edward Ocieski. W drodze zostają ciężko ranni w potyczce z patrolem kozackim. Rafałowi udaje się uratować kolegę; znajdują opiekę w dworku w Radwanówce. Między Rafałem a opiekującą się nim kuzynką Ocieskiego, Naścią, rodzi się miłość. Pod wpływem szoku spowodowanego atakiem epilepsji, na którą cierpi Naścią, Rafał ucieka z Radwanówki i wraca na Śląsk, do kopalni. Podczas strajku staje na czele delegacji, żądającej wydania rodzinie ciała górnika zastrzelonego przez policję. Komendantem policji jest kapitan Ocieski, zaciekły antykomunista. Mimo próśb Rafała, Ocieski ponawia rozkaz strzelania do demonstrantów. Usiłujący go powstrzymać Rafał zostaje postrzelony w plecy przez jednego z policjantów.
Po wyzdrowieniu Rafał pracuje z siostrą Jadwigą w wesołym miasteczku, którego właścicielem jest ich przyrodni brat, Karol Krauze, wychowany przez ojca - Niemca - w nienawiści do Polaków. Krauze jest szpiclem i prowokatorem. Po kłótni z Rafałem denuncjuje współpracujących z nim komunistów, Rafała zaś oczernia wobec towarzyszy, kłamliwie zeznając, że ich zdradził. Aresztowany Naziemiec usiłuje w więzieniu popełnić samobójstwo.
Rok 1929. Jadwiga wyjednuje u Ocieskiego, będącego już generałem, zwolnienie brata z więzienia. Rafał wraca do Radwanówki, odżywa uczucie do Naści, przeżywają krótki okres szczęścia. Po paru miesiącach do Radwanówki przybywa na wypoczynek generał Ocieski, już minister policji. Dawni przyjaciele stoją teraz na zdecydowanie przeciwnych pozycjach, ale wspomnienia chronią ich od ostrzejszych konfliktów. Któregoś dnia Ocieski zostaje zastrzelony; podejrzenie pada na Rafała, który znów trafia do więzienia skazany - mimo braku dowodów - na dożywocie. Dręczony bezustannymi przesłuchaniami, torturowany fizycznie i moralnie, demonstracyjnie dokonuje samookaleczenia...
Rok 1939: podczas nalotu Rafałowi udaje się zbiec z więzienia na świętym Krzyżu i wrócić do Radwanówki. Jego dom ma być punktem kontaktowym dla komunistów, ale nadal uchodząc za mordercę Ocieskiego Rafał jest ofiarą napadu oddziału "Bystrego"; podczas strzelaniny ginie Naścia...
Rafał sprawia jej samotny pogrzeb i podpala dom. Mieszka w ziemiance usiłując nieść pomoc ludziom w trudnej sytuacji. Trafia do niego radziecki spadochroniarz, a także ranny "Bystry". Znów na drodze Rafała staje Karol Krauze - na czele patrolu hitlerowskich żandarmów. Dzięki pomocy radzieckiego żołnierza Rafał ucieka raz jeszcze i wstępuje do polskiego wojska...
Rok 1946: niewidomy Krauze staje przed polskim sądem wojskowym, Rafał i Jadwiga są świadkami na rozprawie.
Po latach, u kresu życia, raz jeszcze Krauze staje przed Rafałem, który nie czuje już nienawiści, pozostała tylko obojętność i pogarda...

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj