POKOLENIE

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1954
• Premiera:
  1955. 01. 26
• Gatunek:
  Film psychologiczny, Film wojenny
• Czarno-biały, 2483 m, 83 min
  
  Zdjęcia do filmu rozpoczęły się w marcu 1954.
  Lokacje: Wrocław (ul. Piwna, wieża kościoła Zielonoświątkowców przy ul. Miłej, ul. Świdnicka, ul. Szczytnicka, Plac Grunwaldzki), Łódź (klatka schodowa przy ul. Legionów 32), Warszawa (ul. Mała, okolice kolei obwodowej między stacjami Wola a Koło, okolice wiaduktu przy ul. Obozowej, ul. Stalowa).

Jeden z ważniejszych filmów polskiej kinematografii powojennej. Powstałe w 1954 roku "Pokolenie" pojawiło się na ekranach niemal w tym samym czasie co "Celuloza" Jerzego Kawalerowicza i "Człowiek na torze" Andrzeja Munka. Był to dla polskiego filmu i sztuki w ogóle czas przełomu. Kończyła się epoka realizmu socjalistycznego. Awangardę rodzimej kultury zaczynali tworzyć uzdolnieni debiutanci, czasem nie pierwszej już młodości, których głos dotychczas tłumił kaganiec stalinowskiej cenzury. W poezji pojawiły się nazwiska Herberta, Grochowiaka, Białoszewskiego; w prozie i dramacie Hłaski, Nowakowskiego, Mrożka. W filmie zaczynał się rodzić kierunek, ochrzczony później mianem "szkoły polskiej". Za jej pierwszego reprezentanta uważa się właśnie "Pokolenie".
Debiutancki film Andrzeja Wajdy powstawał w niezwykłej atmosferze. Realizowali go ludzie bardzo młodzi i pełni zapału, głodni nowych jakości artystycznych, opozycyjnych wobec "propagandowo-produkcyjnych" zadań sztuki. Wokół Andrzeja Wajdy skupiło się wiele przyszłych znakomitych nazwisk polskiego, a nawet światowego kina. Jerzy Lipman, Stefan Matyjaszkiewicz, Roman Polański, Tadeusz Łomnicki, Tadeusz Janczar, Zbigniew Cybulski, Kazimierz Kutz - podówczas jedynie asystent reżysera...Rezultatem ich pracy był film niezwykły - poruszający hołd dla pokolenia "Kolumbów", a zarazem utwór niebanalny pod względem plastycznym, o oryginalnie komponowanych kadrach i ciekawym, kontrastowym montażu.

W warstwie fabularnej "Pokolenie" jest opowieścią o grupie lewicujących młodych ludzi, zaangażowanych w konspiracyjną walkę z hitlerowskim okupantem. Główny bohater - Stach rozpoczyna pracę w stolarni Berga. Działa tam komórka AK. Stach wszakże zaprzyjaźnia się z robotnikiem, związanym z lewicową Gwardią Ludową. Sekuła wyjaśnia mu istotę wyzysku kapitalistycznego i mobilizuje do nauki. Na tajnych kompletach Stach poznaje Dorotę - aktywistkę ZWM. Pod wpływem dziewczyny postanawia wstąpić do organizacji. Składa przysięgę wojskową, stara się też pozyskać do organizacji kolegę, ale on odmawia. Wkrótce Stach zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież drewna i pobity przez niemieckiego oficera. Kolega zmaltretowanego chłopaka wykonuje na Niemcu wyrok, czym narusza zasady konspiracji. Tymczasem wybucha powstanie w getcie. Bohaterowie otrzymują rozkaz przejęcia grupy Żydów. Jasio Krone, ścigany przez Niemców, nie znajduje wyjścia z klatki schodowej i ginie samobójczą śmiercią... Stach zostaje na noc u Doroty. Rankiem, kiedy wychodzi po chleb, gestapo aresztuje dziewczynę... Teraz on przejmuje jej zadanie - organizuje nową grupę chłopców.
Ta nieskomplikowana historia, miejscami z konieczności nagięta do socrealistycznych rygorów, pozwoliła reżyserowi mistrzowsko oddać klimat moralny, któremu podlegali polscy dwudziestolatkowie w czasie okupacji. Ich patriotyzm, ofiarność, odwagę i poświęcenie ukazał Wajda w błysku młodzieńczego idealizmu. Udała mu się rzecz niezmiernie rzadka. Dawkując umiejętnie patos i liryzm wykreował bohaterów czystych moralnie, lecz nie śmiesznych, naiwnych czy infantylnych. Przeciwnie - żyjących w obliczu codziennie dokonującej się apokalipsy, świadomych otaczającego ich barbarzyństwa, doświadczających cierpienia i niejednej tragedii. Być może dlatego, po prawie 50 latach, debiutancki film Wajdy wytrzymuje próbę czasu. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Nagrody

schowaj

• 1955
  Nagroda Państwowa
  wyróżnienie zespołowe
  Andrzej Wajda
  Jerzy Lipman
  Tadeusz Janczar
  Tadeusz Łomnicki
• 1974
  Łagów (Lubuskie Lato Filmowe)-Nagroda za debiut XXX-lecia
  Andrzej Wajda

Patrz także:

schowaj

• 1961
  DECYZJE
  Spektakl telewizyjny / Bohdan Czeszko / Lucyna Tychowa