OCALENIE

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1972
• Premiera:
  1972. 09. 15
• Gatunek:
  Film psychologiczny
• Barwny, 2490 m, 87 min

"Dość długo (prawie dwa lata) nosiłem w sobie ten temat. W znacznej mierze dotyczy moich osobistych doświadczeń. Nie byłem wprawdzie dawcą nerki, ale długo leżałem w szpitalu. Nie zamierzałem jednak robić filmu środowiskowego, obyczajowego. Interesują mnie problemy psychologiczno - moralne. W życiu każdego człowieka poważna choroba stanowi zwrotny punkt, wywołuje szok emocjonalny, zmianę hierarchii wartości, postawy życiowej" - zwierzał się podczas realizacji "Ocalenia" Edward Żebrowski. Reżyser ten, późniejszy twórca m.in. poruszającego dramatu "W biały dzień", na początku lat siedemdziesiątych znany był głównie ze współpracy z Krzysztofem Zanussim (wspólne scenariusze do "Za ścianą", "Struktury kryształu" i "Twarzą w twarz"). Trudno się zatem dziwić, że w swym wczesnym autorskim filmie nie odbiegł daleko od "zanussoidalnej" problematyki. "Ocalenie" to bowiem film kameralny, o wyraźnych ambicjach intelektualnych, a nawet moralistycznych. Podobny jest też typ głównego bohatera, uczonego błyskotliwego w pracy, za to oschłego i odpychającego w roli męża, czy w ogóle "człowieka prywatnego". Żebrowski mówi jednak także własnym głosem, zapuszcza się w obszary niemal przez Zanusssiego nie tknięte. Jednym z nich jest choroba i jej psychologiczne, a nawet filozoficzne konsekwencje.
Naukowiec w "Ocaleniu" jest biologiem. Dotknięty poważnym schorzeniem jest w pełni świadom degeneracji własnego organizmu. Doznaje nieznanego wcześniej upokorzenia. Dociera doń, że z człowieka staje się rzeczą, która właśnie się zepsuła i psuje coraz bardziej. Żebrowski pokazuje wszakże również pozytywną, twórczą rolę choroby. Szpitalne wygnanie Małeckiego, codzienna zażyłość z cierpieniem swoim i innych sprawia, że docent staje się innym człowiekiem. "Ziemia roi się od ludzi, którzy jeszcze się nie narodzili" - pisał Erich Fromm. Biolog Żebrowskiego był jednym z nich. Poznawszy kruchość i ból egzystencji paradoksalnie zrozumiał ich wartość. Stanąwszy oko w oko ze śmiercią w pełni otworzył się na życie.

Akcja filmu zaczyna się w momencie, gdy Adam Małecki - docent biologii trafia do szpitala na badania. Wyniki budzą jego zaskoczenie i niepokój. Wskazują bowiem jednoznacznie, że cierpi na ciężką i przewlekłą chorobę, która najprawdopodobniej uniemożliwi mu kontynuację kariery. Jedyna nadzieja to przeszczep nerki, możliwie jak najszybszy. Adam nie zgadza się jednak, by dawcą była jego żona Marta. Skazuje się w ten sposób na oczekiwanie, podczas którego jego stan zdrowia wciąż się pogarsza. Gdy wreszcie wydaje się, że przeszczep jest tuż tuż, decyzją lekarzy Adam musi ustąpić innemu choremu. Małecki, uważając się za człowieka bardziej wartościowego i przydatnego społeczeństwu nie może tego zrozumieć. Dopiero śmierć dwóch znajomych pacjentów skłania go do rewizji własnej postawy wobec świata i innych ludzi.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 1972
  Nagroda im. Andrzeja Munka (przyznawana przez PWSFTviT)
  Edward Żebrowski
• 1973
  Valladolid (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Wyróżnienie Specjalne
• 1973
  Warna (Międzynarodowy Festiwal Filmów Czerwonego Krzyża i Ochrony Zdrowia)-nagroda specjalna jury
• 1973
  Łagów (Lubuskie Lato Filmowe)-Nagroda za drugoplanową rolę męską
  Piotr Fronczewski
• 1973
  Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP)-w kategorii filmu fabularnego
  za "wniesienie głębokiej refleksji moralnej do polskiej twórczości filmowej"; przyznana podczas V Lubuskiego Lata Filmowego w Łagowie
• 1974
  Chicago (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) - TV Awards-Srebrna Plakietka