MIŁOŚĆ I GNIEW

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1995
• Premiera:
  1996. 04. 29
• 101 min

Spektakl dyplomowy warszawskiej PWST - z gościnnym udziałem Władysława Kowalskiego - wyróżniony Nagrodą Główną na XIII Ogólnopolskim Przeglądzie Szkół Teatralnych w Łodzi w 1995 r. Nagrody aktorskie za role w "Miłości i gniewie" otrzymali: pierwsze - Agnieszka Krukówna i Michał Żebrowski (on również za spektakle "Odprawa posłów greckich" i "Opowiastka o panu Cogito"), drugą - Jacek Rozenek. Sztuka "Look Back in Anger" miała swą premierę prawie równocześnie na deskach Royal Court (w maju 1956) w Londynie, na Broadwayu w Nowym Jorku i w Teatrze Ateneum w Warszawie (1957). 26-letni autor odniósł niebywały sukces, od tytułu jego sztuki wzięła nazwę cała generacja angielskich twórców dramatu, prozy i filmu z przełomu lat 50. i 60., a pisarze z grupy Angry Young Men (Kingsley Amis, John Braine, John Wain, Arnold Wesker i in.) uznali jego tekst za idealny manifest literacki.
John Osborne (1929-94) zawsze był buntownikiem. Syn barmanki i pracownika biura reklamowego z Fulham, w bardzo krytycznej autobiografii "Lepszy rodzaj człowieka" (1981) pisał o swoich bliskich: "Dręczące ich wciąż wątpliwości to jedno co ich łączyło (...) rodzaj podkopującej melancholii, nieufności wobec wszelkich porywów energii, odwagi czy radości". Gdy miał 16 lat, wyrzucono go ze szkoły, bo odpłacił pięknym za nadobne nauczycielowi, który go spoliczkował. Przystał do prowincjonalnego zespołu teatralnego, objechał z nim całą Anglię. Grywał głównie "ogony", próbował sił jako dramaturg. Po sukcesie "Miłości i gniewu" napisał dla Royal Court następną sztukę "Music Hall" (1957), w której wielką kreację aktorską stworzył Laurence Olivier. Złośliwi powiadali, że połowę sławy zawdzięcza aktorom - Olivierowi i Richardowi Burtonowi, odtwórcy roli Jimmy'ego w filmowej wersji dramatu, zatytułowanej "Tom Jones"; za scenariusz do filmu Tony Richardsona Osborne dostał w 1964 r. Oscara. W sumie napisał kilkanaście sztuk teatralnych, scenariuszy filmowych i telewizyjnych. Prywatnie był człowiekiem trudnym we współżyciu i równie kontrowersyjnym jak jego twórczość. Miał pięć żon, z których jedna popełniła samobójstwo (nazwał je "prostackim zachowaniem podekscytowanej subretki"). Mimo zaawansowanej cukrzycy wypalał potworne ilości papierosów, nie stronił od mocnych trunków. Zmarł nagle na zawał serca w wieku 65 lat. "Teatr angielski ma wobec tego zwariowanego geniusza ogromny dług wdzięczności. Wprowadził na scenę potęgę uczucia, mało kto znał takie emocje" - stwierdził Arnold Wesker.
Wszystko co najważniejsze w spektaklu wyreżyserowanym przez Mariusza Benoit rozgrywa się w sferze emocji. Na zewnątrz w tej sztuce niewiele się dzieje. Mężczyźni jak w każdą niedzielę czytają gazety, zawsze takie same, kobiety prasują koszule, piją herbatę, rozmawiają albo kłócą się o byle co. Tak mijają dni, młodość, życie. Tęsknię za odrobiną zwykłego ludzkiego entuzjazmu, wykrzykuje Jimmy Porter. Ma pretensje do żony, że od lat jedna oryginalna myśl nie powstała w jej głowie, że pragnie tylko spokoju - gdy on wścieka się na cały świat, ona odwraca się do ściany i błogo zasypia. Buntując się przeciwko takiemu trwaniu, stagnacji intelektualnej i emocjonalnej, Jimmy ucieka się do niewybrednych obelg, poniżania innych, gdy znajduje "widownię" dla swoich ataków furii, bądź do rozpaczliwych samooskarżeń i błagania o miłość, gdy są tylko we dwoje z Alison. Ona po trzech latach małżeństwa dochodzi do wniosku, że dla Jimmy'ego i jego przyjaciół była kimś w rodzaju zakładnika z tych sfer społecznych, którym wypowiedzieli wojnę, dlatego się z nią ożenił. Jest w ciąży, chce wrócić do rodziców, chociaż wie, że będzie bardzo tęskniła za mężem, którego kocha. Helen Charles również doradza przyjaciółce ucieczkę z tego "domu wariatów". Zawiadamia jej ojca, a gdy pułkownik Redfern zabiera córkę, sama nieoczekiwanie postanawia zostać. Znów są we troje, Helen, Jimmy i Cliff Lewis, stary przyjaciel, jakby "druga strona" tego samego portretu buntownika. Ale układ sił i rozkład emocji między nimi jest inny. Helen odkrywa, co właściwie dzieje się z Jimmym. Jej zdaniem, on po prostu urodził się nie w swojej epoce i już niczego nie dokona, ani w polityce, w życiu, ani w miłości. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1958
  MIŁOŚĆ I GNIEW
  Spektakl telewizyjny / John Osborne / Jerzy Jarocki
• 1965
  MIŁOŚĆ I GNIEW
  Spektakl telewizyjny / John Osborne / Jan Maciejowski
• 1973
  MIŁOŚĆ I GNIEW
  Spektakl telewizyjny / John Osborne / Zygmunt Hübner
• 1996
  MIŁOŚĆ I GNIEW
  Etiuda szkolna / John Osborne / Justyna Celeda