SARMACJA CZYLI POLSKA
- Film dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:1996
- Gatunek:Film oświatowy, Dokument inscenizowany
- Barwny, 3 części x ok. 40 min
Polski sarmata wywodzący swe pochodzenie od antycznego i bitnego ludu: z podgolonym łbem, wiecznie pijany, bełkocący coś mieszaniną polszczyzny i łaciny. Autorzy trzyczęściowego filmu o Sarmacji rozprawiają się z tym stereotypem. Pokazują polskiego szlachcica z XVI i XVII wieku z jego mentalnością, obyczajem, kulturą, sposobem postrzegania świata i trzema wartościami najważniejszymi w jego życiu: swobodą polityczną, głęboką wiarą i domem rodzinnym. Wywód i komentarz historyczny ilustrują bogatą ikonografią, wplatają w nią sceny odgrywane przez aktorów w strojach i wnętrzach z epoki, recytujących teksty min. Odlanickiego, Kochanowskiego, Opalińskiego, Potockiego, Kochowskiego. Całość dopełniają pieśniami i muzyką z XVI wieku. [TVP]
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Komentarz
- Zdjęcia
- Scenografia
- Opracowanie muzyczne
- Dźwięk
- Montaż
- Charakteryzacja
- Konsultacja
- Kierownictwo produkcji
- Współpraca
- Producent
- Produkcjadla Programu 1 TVP
- Obsada aktorska
DOM (1)
- Część
- 49 min
Część pierwsza poświęcona jest miejscu dla sarmaty najważniejszemu: domowi, budowanemu zawsze na wsi, którą przedkładał ponad wszystko. Jego dwór był zarazem trochę miastem, trochę zamkiem warownym, miejscem intymnej samotności i spotkania z sąsiadami. Budował go na wzniesieniu, jeśli rozciągał się z niego widok na jego tylko włości. Gdyby zaś z tego miejsca widać było cudzą własność, wówczas pod fundamenty szukał kotliny. Wbrew niemal powszechnemu przekonaniu dworów tych nie wznoszono w jakimś jednym stylu. Ale w każdym było kilka elementów takich samych: szerokie drzwi umożliwiające wspólne wejście dwóm osobom, sień - czyli miejsce reprezentacyjne - zajmująca centrum domu, izba jadalna, kominek, belka stropowa pokryta pobożnymi lub moralnymi sentencjami. Cała reszta zależała od możliwości i potrzeb właściciela. Dworek rozrastał się z czasem. Rzecz charakterystyczna jednak: zawsze wszerz, nigdy wzwyż.
WIARA (2)
- Część
- 41 min
Ciąg dalszy rozprawy ze stereotypem polskiego Sarmaty. Tym razem z wizerunkiem ciemnego wyznawcy zabobonów, megalomana zawłaszczającego Niebo i urządzającego je na wzór swej ojczyzny, Sarmacji. Autorzy filmu pokazują, że u źródeł jego postawy tkwiła głęboka religijność, która - jak to napisał Mickiewicz - zasadzała się na wierze w bezpośrednią zażyłość dwóch światów: widzialnego i niewidzialnego. To ona sprawiała, że chroniony przez Boga, Maryję i świętych, nie budował twierdz obronnych. A także - iż nie bał się śmierci, co zaowocowało dziełami oryginalnie polskimi, wyjątkowymi w kulturze europejskiej XVII i XVIII wieku - portretami trumiennymi, malowanymi za życia. I wreszcie, że ten polski Sarmata wcale nie był zapiekłym w swej wierze, wojującym katolikiem: w wielonarodowym i wielowyznaniowym państwie dopuszczał, by każdy chwalił Boga na swój sposób. Aby przybliżyć widzom polskiego szlachcica doby baroku z jego mentalnością, obyczajem, kulturą i sposobem postrzegania świata, autorzy filmu wywód i komentarz historyczny ilustrują bogatą ikonografią. Wplatają w nią sceny odgrywane przez aktorów w strojach i wnętrzach z epoki, recytujących teksty m. in. Paska, Matuszewicza, Skargi i Kochowskiego. Całość dopełniają pieśniami i muzyką z omawianej epoki.
PAŃSTWO (3)
- Część
- 42 min
Ostatnia część filmu weryfikuje stereotypowe przekonanie o tym, jakoby polski szlachcic, nazywający siebie Sarmatą a swą ojczyznę Sarmacją, był zapijaczonym warchołem, wichrzycielem i pieniaczem, powodującym się w swym postępowaniu wyłącznie prywatą. Autorzy pokazują instytucje polityczne dawnej Polski, zasady i idee jej ustroju. Opowiadają o praktyce i dniu codziennym szlacheckiej polityki. Przybliżają widzom postawy i przekonania Sarmatów, ich stosunek do państwa, współbraci, prawa. Wskazują też zachowania, które mogły z czasem doprowadzić do ukształtowania się wizerunku polskiego szlachcica doby baroku, ich zdaniem w ogromnym stopniu fałszywego. Aby uatrakcyjnić komentarz historyczny i wypowiedzi specjalistów, autorzy filmu wykorzystują bogatą ikonografię. A teksty z epoki - pióra Matuszewicza, Skargi, Andrzeja Maksymiliana Fredry i Paska - przekazują widzom aktorzy w strojach i wnętrzach z epoki. Całość dopełniają pieśni i muzyka z XVI i XVII wieku.
