MEPHISTO

• Tytuł polski: MEFISTO

• Film fabularny
• Produkcja:
  RFN, Węgry
• Rok produkcji:
  1981
• Barwny, 138 min

Film "Mefisto" uhonorowano najbardziej prestiżowymi nagrodami filmowymi: za scenariusz i nagrodą FIPRESCI na XXXIV MFF w Cannes w 1981 r. oraz Oscarem dla najlepszego filmu zagranicznego w 1982 r. Niemcy, koniec lat dwudziestych. Hendrik Hofgen, młody aktor o przekonaniach lewicowych, występujący w awangardowym teatrze w Hamburgu, marzy o życiowym sukcesie. Pierwszym etapem na drodze do wielkiej kariery ma być małżeństwo z bogatą Barbarą Bruckner. Związek jest nieudany, ale o osobistych niepowodzeniach pozwalają mu zapomnieć możliwości, jakie otwierają przed nim znajomości i kontakty teścia: wkrótce Hendirk zostaje aktorem Teatru Narodowego w Berlinie. Z równym powodzeniem występuje w lewicowym kabarecie, jak i wytwornych salonach. Wreszcie otrzymuje rolę, o jakiej marzył całe życie - Mefistofelesa w "Fauście" Goethego. W 1933 r., w momencie dojścia Hitlera do władzy, Hofgen przebywa w Budapeszcie, gdzie kręci film. Musi dokonać szybkiego wyboru: albo w ślad za rodziną Brucknerów wyemigruje do Paryża, albo wróci do Berlina, gdzie zostanie skazany na niełaskę z powodu swych wcześniejszych związków z lewicą. Z pomocą przychodzi mu jednak Lotte, kochanka Marszałka, jednego z czołowych przywódców aparatu władzy. Pragnie ona u boku Hofgena zrealizować swe aktorskie ambicje. W Berlinie we wznowionych spektaklach "Fausta" Hendrik ponownie kreuje rolę Mefista. Odnosi niebywały sukces, Marszałek określa jego kreację jako "rdzennie germańską", coraz częściej prowadzi z nim długie rozmowy w mieszkaniu Lotte. Mając tak wpływowego protektora Hofgen niepowstrzymanie pnie się w górę. By nie zburzyć swej kariery, aktor zrywa kontakty z dawnymi przyjaciółmi z teatru. Jest coraz bardziej osamotniony, ale za to awansuje na stanowisko dyrektora teatru, a potem naczelnego inspektora teatrów państwowych. Sukces ma jednak coraz wyższą cenę. Znakomity reżyser węgierski Istvan Szabó wziął na warsztat głośną powieść najstarszego syna Tomasza Manna - Klausa, który tak jak ojciec opuścił Niemcy po dojściu Hitlera do władzy. Książka została wydana na emigracji w 1936 r. Jej bohatera - Hendrika Hofgena, aktora, który dla zdobycia sławy dał się wciągnąć w tryby machiny propagandowej III Rzeszy, utożsamiano ze znanym aktorem Gustavem Grundgensem. Zresztą i inne postaci z książki kojarzono ze znanymi osobistościami ówczesnego świata teatru i polityki, m.in. z Hermannem Goringiem, Maxem Reinhardtem, Elisabeth Bergner, Hansem Otto itd. Gustav Grundgens byl wieloletnim przyjacielem Klausa Manna, inspiratorem aktorskich prób pisarza, jego szwagrem. Książka jest jednak zdecydowanie wymierzona przeciwko niemu z przyczyn dalekich od jednoznaczności. Film Szabó wiernie zachowuje dramaturgię powieści i jej polityczne przesłanie, wielu krytyków twierdziło, że siłą artystyczną znacznie przewyższa literacki pierwowzór. Wielką siłą filmu są dwie wspaniałe kreacje: wiedeńskiego aktora Klausa Marii Brandauera, któremu główna rola w "Mefiście" otworzyła drogę do międzynarodowej kariery, oraz aktora z byłej NRD, Rolfa Hoppe, jako Marszałka. Obaj artyści nadali swoim bohaterom cechy ludzi współczesnych, przez co problem, choć umiejscowiony w określonym momencie dziejów, przekracza ramy historyczne, skłaniając do refleksji na temat stosunków między władzą a artystą, między sztuką a polityką. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj